Epidemia koronawirusa w Polsce odsunęła na dalszy plan wciąż istniejący problem osób, które zaciągnęły kredyty we frankach i z powodu rosnącego kursu waluty, są zmuszone spłacać raty znacznie wyższe niż przewidywane. Czy ustawodawca zdążył wykształcić instrumenty mające służyć odciążeniu dłużników?
Fot. pixabay
W pierwszej kolejności należy pamiętać, iż zobowiązanie zapłaty rat z tytułu kredytu wynika z umowy, a to znaczy, że jeżeli treść umowy kredytu jest niezgodna z prawem, można żądać jej unieważnienia w całości bądź części. Polskie prawo przewiduje możliwość uznania określonych klauzul, odnoszących się w szczególności do oprocentowania rat według wartości waluty obcej, za niedozwolone, a tym samym nieobowiązujące konsumenta. Klauzulami niedozwolonymi są takie, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
Sąd decyduje o mocy wiążącej postanowień umownych w każdym indywidualnym przypadku, należy bowiem pamiętać, iż umowy kredytu są różnie sformułowane. Ewentualne uznanie niekorzystnych postanowień jako niedozwolone może skutkować koniecznością zwrotu przez bank kwot, jakie konsument był niesłusznie zmuszony zapłacić. Co więcej, sąd może uznać, iż umowa kredytu bez wskazanych, abuzywnych klauzul, nie może dalej obowiązywać, co może skutkować unieważnieniem całej umowy.
Na skutek licznych protestów kredytobiorców, skarżących się na swoją sytuację, a także rosnącej liczby spraw sądowych, obecne orzecznictwo staje się coraz bardziej przychylne dłużnikom. Znaczny postęp w kierunku ułatwienia uchylenia się frankowiczów od niekorzystnych skutków zawartych umów kredytowych, spowodował wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie Dziubak p-ko Raiffeisen Bank o sygn. C-260-18. W przedmiotowej sprawie Trybunał zauważył, iż zawierane z bankiem umowy kredytów walutowych nie mogły być indywidualnie uzgadniane z konsumentami, a nadto banki nie informowały należycie klientów o ryzyku finansowym. Trybunał zarazem stwierdził, iż sąd krajowy może unieważnić całą umowę kredytu walutowego, jeżeli jej obowiązywanie jest niemożliwe bez klauzul uznanych za niedozwolone, ocena skutków danej umowy kredytu zależy także od woli konsumenta, który ją zawarł, luki w umowie, spowodowane usunięciem klauzul niedozwolonych, nie mogą być uzupełniane na niekorzyść konsumenta. Powyższy wyrok Trybunału ułatwia sądom podjęcie decyzji o uznaniu za niedozwolone klauzul niesłusznie obciążających kredytobiorców zbyt wysoką ratą. Warto wspomnieć, iż w myśl ostatnio dodanego do Kodeksu postępowania cywilnego przepisu art. 372, który obowiązuje od 7 listopada 2019 r., powództwo o roszczenie przeciwko bankowi można wytoczyć przed sąd właściwy miejscowo dla miejsca zamieszkania bądź siedziby powoda, co dodatkowo ułatwia dochodzenie roszczeń przez kredytobiorców.
Podkreślenia wymaga, iż dopóki kredytobiorca nie wniesie odpowiedniego powództwa przeciwko bankowi, który udzielił kredytu, sama umowa nadal obowiązuje, podobnie jak należne raty, jakkolwiek wysokie. W takim przypadku ustawodawca przewidział pomoc w spłacie zbyt wysokich należności. Zgodnie z nowelizacją Ustawy o wsparciu kredytobiorców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy, która to zmiana weszła w życie w dniu 1 stycznia 2020 r., kredytobiorca może uzyskać dopłatę w kwocie do 2.000 zł do każdej należnej raty kredytowej, przez okres do 36 miesięcy – w sumie aż do 72.000 zł. Taka pomoc nie jest jednak bezzwrotna – kwotę należy następnie zwrócić w nieoprocentowanych ratach, rozłożonych maksymalnie na 12 lat. Jeżeli kredytobiorca terminowo zwróci 100 pierwszych rat, pozostałe raty mogą zostać umorzone (raty wynikające z dopłat, nie raty kredytu). Wskazana pomoc nie jest jednak przeznaczona dla wszystkich dłużników. Przesłankami jej otrzymania są: status bezrobotnego, miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego przekraczające 50% miesięcznych dochodów, maksymalny miesięczny dochód: 1.402 zł na osobę w jednoosobowym gospodarstwie domowym, 1.056 zł na osobę w pozostałych przypadkach.
Istnieje kilka możliwości złagodzenia trudnych następstw zawartych umów kredytowych,uzależnionych od kursu franka. Jak widać powyżej, wszystkie wymagają aktywności kredytobiorcy, dlatego też warto zasięgnąć profesjonalnej porady adwokata przed podjęciem dalszych kroków.
Paweł Zawadzki ukończył aplikację prokuratorską w Prokuraturze Apelacyjnej w Poznaniu, a następnie zdał egzamin adwokacki. Od 7 lat jest członkiem Okręgowej Rady Adwokackiej w Wałbrzychu i prowadzi indywidualną praktykę adwokacką w Świdnicy.
