Znamy już obszerne stanowisko Sądu Okręgowego w Świdnicy na zapytanie, z którym zwrócił się hiszpański wymiar sprawiedliwości. Sędziowie z Madrytu mieli wątpliwości dotyczące niezależności polskiego sądownictwa i chcieli ustalić, czy świdniccy sędziowie są niezawiśli. Od odpowiedzi uzależniono to, czy wydać Polsce osobę poszukiwaną Europejskim Nakazem Aresztowania.
Zapytanie skierowane przez Centralny Sąd Śledczy nr 2 w Madrycie ma związek ze sprawą Jarosława K., polskiego obywatela, za którym został wydany Europejski Nakaz Aresztowania. W 2010 roku mężczyzna został skazany na 2 lata pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem kary na 5 lat. W 2013 roku mężczyzna dopuścił się identycznego przestępstwa. Sąd Okręgowy w Świdnicy zarządził wykonanie kary, ale mężczyzna zdążył wyjechać z kraju. Zatrzymano go w Hiszpanii.
Do niedawna zatrzymani za granicami kraju obywatele polscy byli niemalże z automatu wydawani na podstawie ENA polskiemu wymiarowi sprawiedliwości. Od lipca tego roku coraz częściej sądy z Unii Europejskiej pytają o niezależność polskiego sądu i niezawisłość sędziów. Takie pytania skierował hiszpański wymiar sprawiedliwości także do sądów w Rzeszowie i Kielcach. To pokłosie pytania do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które zadała sędzia Eileen Donnelly, mająca wątpliwości co do niezależności polskiego sądownictwa po zmianach, wprowadzonych przez Prawo i Sprawiedliwość. Trybunał w lipcu orzekł, że każdy sąd w Unii Europejskiej sam musi rozważyć, czy polski sąd zapewnia sądzonym prawo do niezależnego sądu.
Tak było także w przypadku Jarosława K. Hiszpański wymiar sprawiedliwości uzależnił jego przekazanie w polskie ręce od odpowiedzi Sądu Okręgowego w Świdnicy. W poniedziałek świdnicki sąd przekazał swoje stanowisko. – W piśmie poruszono, że sędziowie orzekający w III Wydziale Karnym m.in. w sprawach dot. realizacji Europejskiego Nakazu Aresztowania są niezawiśli w podejmowaniu swych czynności i w dotychczasowej praktyce nie spotkali się z nakazami czy wytycznymi, które mogłyby wpływać na podejmowane przez nich decyzje, a w szczególności na niezależność osądu w tych, jak i w innych sprawach. W odpowiedzi zaznaczono, iż jest kwestią indywidualnych odczuć każdego z sędziów czy w orzekaniu czują się w pełni niezawiśli. Do chwili obecnej do Przewodniczącego Wydziału takie informacje od nich nie dotarły – mówi Marzena Rusin-Gielniewska, rzecznik prasowy Sądu Okręgowego w Świdnicy.
W skierowanej do madryckiego sądu odpowiedzi wyjaśniono też, że zgodnie Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej sędziowie są nieusuwalni i stanowiska sędziego można pozbawić jedynie wyłącznie na podstawie orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego. Rzecznik Sądu Okręgowego opisuje też kolejne wyjaśnienia zawarte w stanowisku skierowanym do hiszpańskiego wymiaru sprawiedliwości:
- Zgodnie z art. 47 Prawa o Ustroju Sądów Powszechnych sprawy przydzielane są sędziom losowo, w komputerowym systemie SLPS z tym, że nie został podany do publicznej wiadomości algorytm, według którego takiego przydziału się dokonuje; w ten sposób powoływane są składy orzekające w rozpoznawanej sprawie; w odpowiedzi wskazano, że powody wyłączenia sędziego ze składu orzekającego przewidziane są w rozdziale XII Kodeksu Postępowania Karnego i są to sytuacje, gdy wyłączenie sędziego następuje z mocy prawa, jak też może ono nastąpić na żądanie sędziego lub na wniosek strony postępowania; decyzje podejmuje Sąd w innym składzie z wyłączeniem Sędziego, którego dana okoliczność uzasadniające wyłączenie lub wniosek dotyczy;
- w sprawach dyscyplinarnych sędziów orzekają Sądy Dyscyplinarne l i II instancji. W pierwszym przypadku są to sądy dyscyplinarne przy sądach apelacyjnych w składzie trzech sędziów. Nowym rozwiązaniem ustawowym było utworzenie w Sądzie Najwyższym Izby Dyscyplinarnej, jako Sądu II instancji orzekającej w składzie 2 sędziów Sądu Najwyższego i 1 ławnika. Sądy te orzekają w sprawach o przewinienia dyscyplinarne. Rzecznika dyscyplinarnego sędziów (oskarżyciela) oraz dwóch jego zastępców powołuje Minister Sprawiedliwości na 4 letnią kadencję. Rzecznik dyscyplinarny sędziów jest powoływany przez Ministra Sprawiedliwości spośród sędziów sądów powszechnych lub sędziów Sądu Najwyższego. Rzecznikiem tym dla przewinień dyscyplinarnych wyczerpujących znamiona umyślnych przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego może być również prokurator, wskazany przez Prokuratora Krajowego. Rzecznik może wszcząć postępowanie również na polecenie Ministra Sprawiedliwości albo wstąpić do toczącego się już postępowania. Minister Sprawiedliwości może też powołać rzecznika dyscyplinarnego dla prowadzenia określonej sprawy dotyczącej sędziego;
- zgodnie z art. 107 § 1 Ustawy o ustroju sądów powszechnych Sędzia odpowiada dyscyplinarnie za przewinienia służbowe w tym za oczywiście rażącą obrazę przepisów prawa i uchybienia godności urzędu. Do oceny Rzecznika i Ministra Sprawiedliwości należy też, czy dane zachowanie sędziego może stanowić takie przewinienie i w efekcie czy będzie stanowić podstawę do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego;
- niezależnym organem mającym gwarantować prawa, o którym mowa w piśmie Krajowego Sądu Karnego i Administracyjnego w Madrycie, jest Krajowa Rada Sądownictwa z siedzibą w Warszawie; nastąpiła zmiana co do trybu powoływania członków Rady, obecnie w jej skład wchodzi między innymi 15 sędziów sądów powszechnych, którzy są powoływani przez Sejm – Parlament w przeciwieństwie do stanu poprzedniego, kiedy to członkowie Rady w osobach sędziów byli powoływani przez Zgromadzenia Sędziów według funkcjonującej wtedy procedury; członami Krajowej Rady Sądownictwa są nadto przedstawiciele Sejmu, Senatu, Prezydenta RP i Minister Sprawiedliwości.
Michał Nadolski
[email protected]
