Okiem prawnika: Czy po śmierci bliskich należy się zadośćuczynienie?

Tragiczna śmierć bliskich wywołuje nie tylko ból, staje się często przyczyna problemów finansowych rodziny. Jakie jest prawo bliskich do odszkodowania? Czy możliwe jest uzyskanie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę? Na pytania czytelniczki, która w tragicznym wypadku straciła matkę,  w cyklu „Okiem prawnika” odpowiada Paweł Zawadzki.

Strata matki w tragicznym wypadku komunikacyjnym to niezwykle traumatyczne przeżycie dla każdego dziecka. Rozmiar doznanej krzywdy podlega odpowiedniej rekompensacie w postaci roszczeń odszkodowawczych wypłacanych z OC sprawcy zdarzenia. Zobowiązanym pomiotem do wypłaty rekompensaty jest ubezpieczyciel, u którego sprawca wykupił polisę OC. W przypadku, gdy zbiegł on z miejsca zdarzenia lub nie posiadał ważnego ubezpieczenia poszkodowani z roszczeniem zwracają się do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Rozpoczęcie procedury odszkodowawczej zawsze leży w interesie poszkodowanego.

Osoby, które utraciły swoich najbliższych w wyniku wypadków mających miejsce przed 03 sierpnia 2008 r. mogą uzyskać odszkodowanie za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej na podstawie artykułu 446 § 3 Kodeksu Cywilnego, który brzmi: „Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej”. Artykuł ten jednak jasno określa, że odszkodowanie przysługuje rodzinie nie w każdej sytuacji, tylko gdy doszło do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej bliskich np. wskutek braku alimentacji przez zmarłego rodzica.

Artykuł 446 § 3 Kodeksu Cywilnego nie przewiduje jednak wypłaty zadośćuczynienia rodzinie poszkodowanego za cierpienie moralne spowodowane jego nagłą śmiercią. Dopiero wprowadzona 03 sierpnia 2008 roku nowelizacja, którą wprowadzono art. 446 § 4 kc stanowi, że bliscy mogą upominać się o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę i to w sytuacji, kiedy nie nastąpiło materialne pogorszenie się sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny zmarłego. Utrata członka rodziny, która sama w sobie powoduje utratę łączących z nim więzi, cierpienie wywołane tą szkodą, utrata oparcia i kontaktu z nim jest już podstawą do żądania zadośćuczynienia od osoby odpowiedzialnej.

Odszkodowanie ma na celu zrekompensowanie szkody majątkowej, podczas gdy zadośćuczynienie – szkody niemajątkowej. Zdefiniowanie szkody majątkowej jest proste: to każdy uszczerbek w stanie posiadania, a więc np. uszkodzenie samochodu lub zalanie mieszkania przez sąsiadów z góry. Szkoda niemajątkowa jest trudniejsza do wychwycenia, jest to bowiem ból (cierpienie fizyczne) i/lub cierpienie psychiczne, wynikające np. z traumy po wypadku lub ze straty bliskiej osoby.

Przedawnienie powyższych roszczeń co do zasady wynosi 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. W sytuacji kiedy szkoda na osobie jest wynikiem popełnienia przestępstwa (został wydany wyrok) przez sprawcę wypadku, termin przedawnienia wynosi 20 lat od daty zdarzenia, dotyczy to jednak zdarzeń powstałych po 10 sierpnia 1997 roku.

Procedura rozpoczyna się poprzez złożenie do właściwego ubezpieczyciela wniosku. W dokumencie tym należy przedstawić swoją sprawę, nakreślić, jakich roszczeń chcemy dochodzić i w jakiej kwocie. Bardzo istotną częścią wniosku jest uzasadnienie. To od jego rzetelności zależy w dużej mierze wysokość przyznanych roszczeń. Ubezpieczyciel po otrzymaniu wniosku ma 30 dni na wydanie decyzji o przyznaniu lub odmowie świadczeń. Często ubezpieczyciele zaniżają wypłacane rekompensaty, dlatego warto sprawdzić czy przyznane odszkodowanie jest we właściwej wysokości. Jeśli nie zgadzamy się z wydana decyzją mamy 14 dni od jej otrzymania na złożenie odwołania.

Z przedstawionego przez Panią stanu faktycznego wynika, że na podstawie art. 446 § 4 kc w związku z art. 448 kc może Pani dochodzić zadośćuczynienia za krzywdę w postaci śmierci matki wskutek wypadku komunikacyjnego. Sprawca zapłacił nawiązkę z prywatnych środków miał prawo wystąpić o zwrot do Ubezpieczyciela skoro w dacie zdarzenia był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC kierowców.

Paweł Zawadzki

Paweł Zawadzki: ukończył aplikację prokuratorską w Prokuraturze Apelacyjnej w Poznaniu, a następnie zdał egzamin adwokacki. Od 4 lat jest członkiem Okręgowej Rady Adwokackiej w Wałbrzychu i prowadzi indywidualną praktykę adwokacką w Świdnicy.