W ten weekend czeka nas zmiana czasu z zimowego na letni. W nocy z soboty na niedzielę wskazówki zegarów przestawimy z godziny 2.00 na 3.00. Pośpimy przez to o godzinę krócej. Eksperci wyjaśniają, jak zmiana czasu może wpływać na organizm człowieka, a także podpowiadają, jak radzić sobie z wywołanymi tym niedogodnościami.
– Jedni na zmianę czasu kręcą nosem, inni na ten moment czekają całą zimę. I jedni, i drudzy mają za to temat do dyskusji przy porannej kawie. Czy nie lepiej zrezygnować ze zmiany czasu? A jeśli tak, to przy jakim czasie pozostać? Letnim, czy zimowym? Dyskusji nie ma końca i tak od lat… A od ilu dokładnie? W Polsce, po raz pierwszy zmiana czasu została wprowadzona w okresie międzywojennym. Następnie w latach 1946-1949 i 1957-1964. Od 1977 roku obowiązuje nieprzerwanie. Ta najbliższa, planowana na 31 marca 2024 roku wprowadzana jest w oparciu o rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 marca 2022 r. w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2022-2026 – wyjaśniają urzędnicy Głównego Urzędu Miar.
– Wszyscy pamiętamy propozycję odejścia od praktyki zmiany czasu poddaną otwartym konsultacjom publicznym w państwach członkowskich UE. Pytacie, jakie były ich wyniki? Już odpowiadamy. W konsultacjach wzięło udział 4,6 mln osób z państw członkowskich UE i aż 84% opowiedziało się za rezygnacją z przestawiania zegarków. W 2018 roku Komisja Europejska podjęła działania w kierunku rewizji ustaleń, dotyczących stosowania w państwach członkowskich UE czasu letniego i wynikających z jego stosowania zmian regulowanych Dyrektywą 2000/84/WE – przywołują.
Wypracowanie ostatecznego kształtu dyrektywy znoszącej sezonowe zmiany czasu, zostało przerwane z powodu pandemii COVID-19. – Państwa członkowskie zawiesiły prace i do tematu, również w obliczu konfliktu w Ukrainie, nie powróciły. W Polsce także wstrzymano dyskusje zmierzające do wypracowania naszego ostatecznego stanowiska w tej sprawie. Zmiana czasu ma swoich zwolenników i przeciwników. Plusy dla jednych (nie tylko mieszkańców UE, ale i różnych dziedzin gospodarki) będą minusami dla drugich. Do debaty kraje UE na pewno powrócą – wskazują przedstawiciele GUM.
Zmiana czasu a organizm człowieka
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wyjaśnia, jak zmiana czasu może wpływać na organizm człowieka, a także podpowiada, jak w kilku krokach poradzić sobie z wywołanymi tym niedogodnościami:
Jeśli w najbliższą niedzielę obudzimy się jak zwykle o godzinie 8.00 czasu letniego (godzina 7.00 obowiązującego do soboty czasu zimowego), będzie to oznaczało, że spaliśmy o godzinę krócej. Dla większości z nas zmiana ta powinny być nieodczuwalna, ale u osób zmęczonych, chorych, mających problemy ze snem lub z zaburzonym cyklem okołodobowym (np. osoby pracujące w trybie zmianowym) ubytek jednej godziny snu może mieć przykre konsekwencje. Najczęściej pojawiające się następstwa to: pogorszone samopoczucie, nadmierna senność, rozdrażnienie wynikające z niewyspania, pogorszona sprawność psychofizyczna, osłabienie zdolności koncentracji uwagi, gorsze radzenie sobie ze stresem i mniejsza tolerancja bólu. Badania wykazały, że krótko po zmianie czasu zimowego na letni dochodzi do większej liczby wypadków drogowych oraz w miejscach pracy, a wypadki te są zwykle tragiczniejsze w skutkach.
W pierwszych dniach po zmianie czasu wiele osób ma problem z zasypianiem. Świadomość, że następnego dnia rano trzeba wcześnie wstać może być frustrująca, a narastający stres dodatkowo utrudnia zasypianie. Okres przyzwyczajania się do „nowego czasu” jest zależny od wielu czynników, np. stanu zdrowia, sprawności fizycznej, stanu psychicznego itp. Jedni poradzą sobie z tym wyzwaniem niemal od razu, natomiast dla innych może to być nie lada kłopot. Poniżej podpowiadamy, jak w kilku prostych krokach poradzić sobie w tym trudnym okresie przejściowym.
W sobotę wieczorem warto zapewnić sobie większą niż zwykle dawkę relaksu. Przed pójściem spać można wziąć odprężającą kąpiel, włączyć muzykę, która nas uspokaja lub poświęcić czas na czytanie książki (w przypadku ebooka najlepiej na czynniku z ekranem e-ink, który nie emituje światła). Warto ograniczyć korzystanie z ekranów elektronicznych (emitują dużo niebieskiego światła, utrudniającego zasypianie) i ekspozycję na intensywne światło, zwłaszcza o niebieskiej barwie. W godzinach wieczornych rekomenduje się doświetlanie pomieszczeń światłem o ciepłej barwie, przywodzącej na myśl zachodzące słońce. Przed położeniem się do łóżka, jeśli stan aerosanitarny w okolicy na to pozwala, warto przewietrzyć sypialnię. W zasypianiu mogą nam również pomóc ćwiczenia oddechowe.
W niedzielę rano dobrym pomysłem na rozbudzenie organizmu może być włączenie energetyzującej muzyki naszego ulubionego zespołu. Bodźce dźwiękowe powinny pobudzić nas do działania, ułatwiając wstanie z łóżka. Pomocne okazać się może także doświetlanie białym lub niebieskim światłem – to ostatnie jest odbierane przez nasz organizm jako brzask – sygnał dla szyszynki, informujący o konieczności zaprzestania wydzielania melatoniny, czyli hormonu snu. Na początku dnia warto też podjąć aktywność fizyczną o małej intensywności, np. ćwiczenia gimnastyczne, które pobudzą krążenie i rozruszają organizm przed zaplanowanymi obowiązkami.
Jeśli w godzinach przedpołudniowych nadmierna senność nie będzie ustępowała, możemy wspomóc się mocną herbatą (zawiera pobudzającą teinę) albo napojami z kofeiną (np. kawa, yerba mate). Należy pamiętać, aby nie przekraczać umownej bezpiecznej dobowej dawki kofeiny – 400 mg (ok. 4 filiżanek kawy) – oraz ograniczyć jej przyjmowanie w godzinach późnopopołudniowych i wieczornych. Osobom szczególnie silnie odczuwającym niekorzystny wpływ zmiany czasu zalecana jest krótka, maksymalnie 20-minutowa drzemka w ciągu dnia. Odradza się dłuższe odsypianie, zwłaszcza późnym popołudniem, gdyż może to na tyle mocne niwelować uczucie zmęczenia pod koniec dnia, że nie będziemy czuli się senni. To dodatkowo tylko pogłębi zaburzenia cyklu okołodobowego.
Jeśli uciążliwości związane ze zmianą czasu będą się utrzymywały przez kilka nocy, warto zastanowić się nad podjęciem dodatkowej aktywności fizycznej w ciągu dnia. Ruch dopasowany do stanu naszego zdrowia i kondycji fizycznej powinien spowodować, że będziemy zmęczeni bardziej niż zwykle i gotowi położyć się spać wcześniej niż zwykle. Pamiętajmy aby treningu (zwłaszcza intensywnego) nie planować na godziny wieczorne – taka aktywność silnie pobudza organizm i może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego.
/GUM, IMGW, opr. mn/
