Szał przedświątecznych zakupów trwa. Zwabieni promocjami i gwiazdkową atmosferą klienci szybko mogą stracić czujność i wybrać towary, których wcale nie potrzebowali lub takie, które mają wady. Jak reklamować? Kiedy można oddać niepotrzebny lub nietrafiony zakup? O tym mecenas Paweł Zawadzki w kolejnym odcinku cyklu „Okiem prawnika”.
Konsument to osoba kupująca produkty lub korzystająca z usług. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej (nabywającą od przedsiębiorcy towar lub usługę) w celu bezpośrednio nie związanym z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową.
Jeżeli kupiony towar ma wadę, konsument może złożyć reklamację, w której określi swoje żądania dotyczące doprowadzenia towaru do stanu zgodności z umową (przez naprawę lub wymianę) lub zwrotu całości (przez odstąpienie od umowy i dokonania zwrotu towaru oraz zapłaconych pieniędzy) bądź części wpłaconych pieniędzy (przez obniżenie ceny). Jej podstawą może być rękojmia (zawsze) albo gwarancja (o ile została udzielona przez producenta, nie jest ona obowiązkowa). Korzystniejsza dla kupującego jest – co do zasady – rękojmia, ponieważ jej warunki są określone w przepisach prawa, których przedsiębiorca nie może w żadnym zakresie zmieniać na niekorzyść konsumenta. Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi obowiązuje przez okres 2 lat. Konsument musi złożyć sprzedawcy żądanie wynikające z rękojmi w ciągu roku od dnia zauważenia wady – najlepiej ją zgłosić niezwłocznie zaraz po jej zauważeniu. Warto podkreślić, że nie skraca to w żaden sposób okresu odpowiedzialności sprzedawcy. Przy udzielaniu gwarancji producent może w pełni dowolnie uregulować jej postanowienia. Wybór rękojmi daje konsumentowi większą pewność posiadanych uprawnień i ułatwia dochodzenie roszczeń od przedsiębiorcy. W momencie zgłaszania roszczenia konsument wskazuje, czy zgłasza reklamację czy też korzysta z udzielonej gwarancji.
Inaczej jest w przypadku gwarancji: zakres odpowiedzialności przedsiębiorcy i uprawnienia konsumenta określa wówczas samodzielnie gwarant (najczęściej producent), więc mogą one być mniej korzystne od regulacji ustawowych związanych z rękojmią. Z gwarancji warto skorzystać, jeżeli upłynął już termin odpowiedzialności sprzedawcy wynikający z rękojmi. Co ważne, dotyczy to tylko gwarancji udzielonych na okres dłuższy niż 2 lata od dnia wydania towaru (gwarant może udzielić gwarancji również na okresy krótsze niż czas obowiązywania rękojmi). Udzielenie gwarancji na czas przekraczający 2 lata często wiąże się jednak z koniecznością uiszczenia dodatkowej opłaty.
Jeżeli konsument dokonał zakupu w stacjonarnym sklepie, to zgodnie z polskim prawem sprzedawca nie ma obowiązku przyjmowania zwrotu niewadliwego towaru tylko dlatego, że klient się rozmyślił albo rzecz przestała mu się podobać. Sytuacja wygląda inaczej, jeżeli towar ma wadę – wtedy zwrot towaru może być dokonany pod pewnymi warunkami w ramach reklamacji złożonej na zasadach rękojmi. Ponadto sprzedawca może (ale nie musi) przewidzieć w regulaminie sklepu stacjonarnego ewentualność zwrotu towaru przez kupującego w określonym terminie (np. 30 dni) i pod określonymi warunkami (np. tylko z paragonem zakupu i oryginalnymi metkami, w stanie nienaruszonym). Taka praktyka wynika najczęściej z polityki konkretnego przedsiębiorcy i stanowi jego dobrą wolę, a nie z przepisów prawa. Wyjątek stanowi sytuacja, w której towar został kupiony poza lokalem przedsiębiorstwa (np. podczas pokazu organizowanego w hotelu) lub na odległość (np. w sklepie internetowym). Konsument ma wtedy prawo do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni poprzez złożenie oświadczenia na piśmie i obowiązek zwrotu towaru w ciągu kolejnych 14 dni. Szczegółowe obowiązki sprzedawców i uprawnienia konsumentów nie dotyczą kontraktów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, których wartość nie przekracza 50 zł. Wymogi i uprawnienia stron umowy (np. możliwość odstąpienia) związane z jej zawarciem poza lokalem przedsiębiorstwa (np. podczas pokazu w hotelu) nie znajdują zastosowania w przypadku umów, w których kwota do zapłaty nie przekracza 50 zł. Powyższy limit nie dotyczy umów zawieranych na odległość (np. zakupy w e-sklepie).
Paweł Zawadzki
Paweł Zawadzki: ukończył aplikację prokuratorską w Prokuraturze Apelacyjnej w Poznaniu, a następnie zdał egzamin adwokacki. Od 4 lat jest członkiem Okręgowej Rady Adwokackiej w Wałbrzychu i prowadzi indywidualną praktykę adwokacką w Świdnicy.
