Odpowiedź na fotograficzna zagadkę z ubiegłego tygodnia dla mieszkańców powiatu świdnickiego była bardzo łatwa. Przypominamy jednak, że nie wystarczy wskazać miejsce, gdzie zrobiono zdjęcie, ale opisać jego historię. Niestety, część odpowiedzi opierała się na nieaktualizowanych źródłach. Po raz kolejny dociekliwością wykazała się pani Renata Łaba i do niej trafia nagroda – zaproszenie do świdnickiego kina Cinema 3D na dowolnie wybrany film. Zanim jednak odpowiedź pani Renaty, kolejna zagadka.
Zagadka nr 31:
Po raz kolejny wybieramy się poza granice Świdnicy. Tym razem zadanie jest znacznie trudniejsze niż w ostatnich odcinkach konkursu. Co pokazuje zdjęcie, gdzie znajduje się ta budowla? Jaka jest jej historia? Na autora prawidłowej i najciekawszej odpowiedzi czeka nagroda – zaproszenie do Cinema 3D.
Odpowiedzi należy nadsyłać na adres [email protected] do soboty, 2 marca, do godziny 12.00. W tytule proszę wpisać “Co to, gdzie to? Zagadka nr 31”, w treści odpowiedź na pytanie, imię i nazwisko, nr telefonu (do wiadomości Redakcji) oraz zgodę na publikację imienia i nazwiska. Pod odpowiedzią należy podać źródła, z jakich Państwo korzystali. Zwycięzca zostanie ogłoszony 2 marca na portalu Swidnica24.pl. Także 2 marca kolejna zagadka!
Odpowiedź Renaty Łaby na zagadkę nr 30:
Fotografia z zagadki numer 30 przedstawia mały fragment widoku przez okno na parowozownię wachlarzową w Jaworzynie Śląskiej. Jest to najstarszy węzeł kolejowy w Polsce.
Stacja Jaworzyna Śląska powstała w związku z budową stacji na otwartej w 1843 r. linii kolejowej Wrocław Świebodzki-Jaworzyna Śląska-Świebodzice w „szczerym polu”. Początkowo współczesne miasteczko Jaworzyna Śląska było tylko osadą dworcową, dopiero w 1868 r. zostało wyodrębnione z sąsiedniej wsi. Nazwa stacji (pruski Königszelt, tłumaczony na „Królewski Namiot”) została zatwierdzona przed uruchomieniem pierwszej linii kolejowej do Świebodzic i nawiązywała do oszańcowanego obozu wojskowego, w którym w 1761 r. stacjonował cesarz Prus Fryderyk II Wielki.
Po II wojnie światowej została zmieniona na Jawornik Świdnicki, a następnie Jaworzynę Śląską. Po wybudowaniu wkrótce linii do Świdnicy (1844 r.) i Legnicy (1856 r.) stacja obsługiwała aż cztery kierunki, co wymusiło rozbudowę niezbędnej infrastruktury. Wzniesiono (przy linii do Wałbrzycha) duży, zachowany do czasów współczesnych, wielofunkcyjny dworzec oraz mieszczącą 12 stanowisk prostokątną parowozownię wraz z warsztatami (na północ od dworca). W latach 80. i 90. XIX w. w bliskim sąsiedztwie wybudowano parowozownię, która służyła jeszcze w okresie międzywojennym, a obecnie znajduje się w niej magazyn. Obiekt miał 11 stanowisk, ręczną 16-metrową obrotnicę i charakterystyczną wieżę ciśnień w formie grzybka. Na początku XX w. (1906-1907 r.) w pewnym oddaleniu od dworca (pomiędzy torami wyjazdowymi do Wrocławia i Świdnicy) wybudowano nową, wachlarzową halę parowozowni mieszczącą aż 19 stanowisk i pełne zaplecze techniczne (oddane ostatecznie w 1924 r.).
Elektryfikacja linii w latach 60. XX w. i stopniowy spadek liczby przewozów doprowadziły do likwidacji lokomotywowni, w miejsce której PKP utworzyły Skansen Lokomotyw Parowych. W 2003 roku zniszczony i rozgrabiony majątek PKP przejęła Gmina Jaworzyna Śląska, a po ponad rocznych staraniach zmierzających do ratowania kolekcji parowozów i lokomotyw zgromadzonych w Jaworzynie Śląskiej Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku wydzierżawiło teren wraz z eksponatami od Gminy Jaworzyna Śląska.
Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku rozpoczęło swoją działalność 1 sierpnia 2004 r. w nowej siedzibie, na terenie byłej Lokomotywowni w Jaworzynie Śląskiej. Decyzję o likwidacji Lokomotywowni podjęto w 1991 roku, a na jej miejscu utworzono Skansen Lokomotyw Parowych. Rozpoczęto gromadzenie eksponatów. Najstarszym z nich był parowóz serii Tkh2-12 firmy UNION GIESSEREI z 1890 roku.
W 2000 roku Skansen popadł w ruinę. Większość eksponatów została zdewastowana, natomiast wszystkie czynne parowozy oddelegowano do Parowozowni Wolsztyn. W dniu 29 lipca 2004 r. podpisano umowę z PKP S.A. w wyniku, której budynki i zgromadzone tam lokomotywy i wagony zostały przekazane Gminie Jaworzyna Śląska.
W oparciu o tę umowę Gmina początkowo wydzierżawiła zabudowania i eksponaty Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku. Po zatwierdzeniu statutu Muzeum przez Ministerstwo Kultury w dniu 28.12.2004 r. została podpisana umowa dzierżawy terenu i zabudowań skansenu przez Muzeum na okres 20 lat oraz dokonano przekazania eksponatów do Muzeum. Ponadto w dniu 27.01.2005 r. Muzeum stało się organizacją pożytku publicznego po zarejestrowaniu w KRS. Cała działalność Muzeum finansowana jest ze środków Założyciela, Fundatora Muzeum oraz z wypracowanych środków ze statutowej działalności Muzeum. Muzeum udostępnia ekspozycję obejmującą zabytkowy tabor kolejowy normalnotorowy – kilkadziesiąt lokomotyw i wagonów od roku 1889 do lat 70 -tych XX w.
Można zobaczyć również: maszynę parową, dźwig, kolekcję motocykli, urządzenia dawnej drukarni, zabytkowy komputer Odra, zbiory ikonograficzne, biblioteczne, a także eksponaty związane z kolejnictwem i jego otoczeniem oraz wiele różnych pamiątek i dokumentów.
24 września 2005r. na terenie Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej nastąpiło otwarcie działu poświęconego historii motocykli Harley – Davidson oraz wystawy prezentującej historię ruchu motocyklowego na Dolnym Śląsku.
W trakcie ośmioletniej działalności Muzeum jego pracownicy sukcesywnie prowadzili naprawy i renowacje. Obecnie muzeum udostępnia ekspozycję obejmującą zabytkowy tabor kolejowy normalnotorowy od roku 1890 do lat 70-tych XX w. Zbiór składa się z ponad 50 lokomotyw (pochodzenia polskiego, niemieckiego, austriackiego, angielskiego i amerykańskiego), około 50 wagonów oraz żurawi kolejowych i pługu odśnieżnego. Zajmują one aż 1,5 km torów.
Poza taborem kolejowym do muzeum przybyły także maszyna parowa, dźwig, kolekcja motocykli Harley-Davidson, urządzenia dawnej drukarni, zabytkowy komputer Odra, zbiory ikonograficzne, biblioteczne oraz wiele eksponatów związanych z kolejnictwem i jego otoczeniem z zakresu łączności i zabezpieczenia ruchu kolejowego, nawierzchni kolejowej oraz wiele różnych pamiątek i dokumentów. Uruchomiona została makieta kolejowa w skali H0 sterowana autentycznymi urządzeniami zabezpieczenia ruchu kolejowego. Zbudowano drezynę do jazd rekreacyjnych dla zwiedzających. Otwarto również sale ekspozycyjne – Mini Muzeum Zabawkarstwa Samochodowego, kolekcję zabytkowych samochodów oraz salę poświęconą historii motocyklizmu na Śląsku. Otwarto wystawy starych narzędzi stolarskich oraz radioodbiorników, a także uruchomiono Starą Drukarnię. W zabytkowych wagonach przygotowana została wystawa dotycząca „Roli Kolei w przesiedleniach po II Wojnie Światowej”.
Źródła:
www.jaworzyna.net
www.muzeumtechniki.pl
www.szlakikulturowe.dolnyslask.pl
