Niewielka mogiła z usypanym kopczykiem ziemnym, na której wbito żelazny krzyż z tabliczką o następującej treści: Grób Nieznanego Żołnierza 1945 – 18.V.93 r. MIELĘCIN. To właśnie miejsce znajdujące się przy skraju leśnego duktu, było przedmiotem badań archeologiczno-ekshumacyjnych, które 15 października przeprowadziło Stowarzyszenie „Pomost” wraz z Żarowską Izbą Historyczną.
W trakcie badań odnaleziono niekompletne szczątki jednej osoby, przy której nie stwierdzono obecności jakichkolwiek przedmiotów osobistych (szczątki munduru, guziki, odznaczenia, oporządzenie żołnierskie i in.). Szczątki zalegały w usypanym ziemnym kopczyku, który został uformowany ze zgarniętej po bokach ziemi. Brak obecności jamy grobowej oraz układ szczątków jednoznacznie wskazały, iż był to pochówek wtórny. Nie znamy przyczyn i okoliczności w jakim szczątki zostały wydobyte i złożone ponownie do tej symbolicznej mogiły. Pewnym jest natomiast, iż pierwotnie spoczywały w zupełnie innym miejscu, być może oddalonym o kilka-kilkanaście metrów dalej w głębi lasu, a ich wydobycie i przenoszenie (bez zgody i poinformowania odpowiednich instytucji) było naruszeniem przepisów prawnych (obowiązująca Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych). Zły stan zachowania tkanki kostnej tłumaczy fakt zalegania na powierzchni i działania czynników atmosferycznych. Tożsamość osoby ekshumowanej w pobliżu Mielęcina, pozostaje w dalszym ciągu nieznana, gdyż przy szczątkach nie odnaleziono identyfikatora żołnierskiego tzw. nieśmiertelnika. Najprawdopodobniej był to żołnierz jednostki wchodzącej w skład niemieckiej 17. Armii Polowej, choć nie można wykluczyć tzw. volkssturmu (formacja o charakterze pospolitego ruszenia) lub przynależności do innej dywizji/pułku rozbitej w walkach, która wycofywała się w kierunku południowym w stronę dawnej Czechosłowacji. Wojska radzieckie zajęły Mielęcin 14 lutego 1945 roku, manewrem oskrzydlającym od północy Twierdzę Wrocław. Ponieważ wieś leżała blisko linii frontu jej mieszkańcy zostali przez Rosjan wysiedleni w okolice Jaroszowa i Udanina. Na miejscu pozwolono pozostać tylko kilku osobom, które opiekowały się pozostawionym inwentarzem. Rosjanie splądrowali opuszczone domy i zarekwirowali większość zwierząt. Przed wspomnianą datą zajęcia miejscowości, drogą Mielęcin-Żarów i dalej na południe, przetoczyły się tłumy uciekającej ludności cywilnej oraz zdekompletowanych formacji zbrojnych. Uciekinierów przed radzieckimi pociskami artyleryjskimi i bombami lotniczymi nie uchronił z pewnością znajdujący się tuż nieopodal kompleks leśny. Po zakończeniu działań wojennych większość dawnych mieszkańców wróciła do swoich domów. Wysiedlono ich w dwóch turach 6 i 10 czerwca1946 roku. Pierwsi polscy osadnicy przybyli do Mielęcina latem 1945 roku. W połowie 1947 roku po zakończeniu właściwej fazy zasiedlenia wsi wśród nowych mieszkańców przeważali przybysze z dawnych Kresów Wschodnich.
Przeprowadzone 15 października prace ekshumacyjno-archeologiczne nie były ostatnimi, jakie planowane są na obszarze gminy Żarów. W dniu badań w Mielęcinie, dokonana została również wizja lokalna kolejnego miejsca nieopodal Imbramowic. Wedle relacji i zeznań, które napłynęły do Żarowskiej Izby Historycznej znajduje się tam masowa mogiła, w której pochowano być może, aż kilkudziesięciu żołnierzy poległych pomiędzy lutym a majem 1945 roku. Stowarzyszenie „Pomost” już wystąpiło do właściciela terenu o stosowne zezwolenia. Kolejnym z miejsc, które objęte zostanie pracami ekshumacyjno-archeologicznymi będzie okolica miejscowości Kruków. Być może prace te uda się przeprowadzić jeszcze w tym roku. Wszystko zależy od terminu zgody wydanej przez Wojewodę Dolnośląskiego oraz warunków atmosferycznych.
Zwracamy się do Państwa o pomoc w ustaleniu miejsc egzekucji i pochówku niemieckich jeńców wojennych w okolicy miejscowości Tarnawa i Mrowiny. Wszelkie informacje prosimy kierować na adres mailowy: [email protected] lub tel. 74-858-07-53; 667-771-894
Specjalista d/s zbiorów muzealnych
archeolog Bogdan Mucha
Gminne Centrum Kultury i Sportu w Żarowie
