Liczący 180 lat zabytkowy dworzec w Jaworzynie Śląskiej popada w ruinę. Jak już informowaliśmy, pod koniec lutego 2023 roku runęła część dachu. Do sprawy odnieśli się właściciel dworca i konserwator zabytków.
Fot. Muzeum Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej
O wyjątkowości kolejowego miasta i jego dawnego dworca pisali w jednej z publikacji prezes Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, Piotr Gerber, fundator i założyciel muzeum w Jaworzynie Śląskiej oraz Arkadiusz Förster. – Nie ma w Polsce drugiego takiego miasta, jak Jaworzyna Śląska, gdzie cała zabudowa została podporządkowana układowi torów kolejowych. Najważniejszą budowlą w mieście był dworzec kolejowy, a rytm życia mieszkańców wyznaczały przyjazdy i odjazdy pociągów. […] Można powiedzieć, że tutejszy dworzec kolejowy pełnił funkcję podobną do tego, jaką w średniowiecznych miastach pełnił rynek. To tutaj skoncentrowane było całe życie mieszkańców. Na dworcu i w jego najbliższym sąsiedztwie odbywał się nie tylko ruch pasażerski, ale też transport, noclegi, handel, gastronomia – przedstawiali kolejową historię miasta Piotr Gerber i Arkadiusz Förster.
– Było to możliwe ponieważ powstała w 1843 roku stacja w Jaworzynie Śląskiej składała się m.in. z dużego dworca kolejowego z zegarem, w którym mieściły się biura personelu techniczno-administracyjnego, z umeblowanej sali recepcyjnej, restauracji, apartamentów, peronu dla podróżnych, budynku dla lokomotyw parowych, wagonowni, szopy na koks, ujęć wody, w tym żurawia wodnego, budynku nadzorcy budowlanego i strażników oraz stajni dla koni, które były niezbędne do utrzymywania połączenia pocztowego pomiędzy Jaworzyną Śląską i innymi miejscowościami – wyjaśniali autorzy.
Kolejowy gmach o tak bogatej przeszłości i pełniący przez lata tak istotną rolę w życiu Jaworzyny Śląskiej, współcześnie można określić jedynie mianem ruiny. Od około 20 lat dworzec stoi opuszczony. Jego stan jest katastrofalny. Od zapomnienia i całkowitej degradacji obiekt próbuje ocalić Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej oraz Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, która zarządza m.in. jaworzyńską placówką muzealną. Do tej pory wielokrotnie podejmowano rozmowy z różnymi instytucjami, jednak jedną z największych przeszkód na drodze do ocalenia dworca okazywały się kwestie finansowe, przerastające możliwości pojedynczych podmiotów.
W obronie dworca muzeum organizowało wiele spotkań, a także – w 175 rocznicę budowy – społeczną akcję, w której wzięło udział ponad 200 osób. W 2019 roku udało się osiągnąć mały sukces, gdy Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków wydał decyzję w sprawie wpisania budynku do rejestru zabytków. PKP S.A., właściciel obiektu, informowały o zabezpieczeniu dworca przed wandalami, ale zapowiedziały, że żadnego remontu nie przewidują.
Pod koniec lutego pracownicy Muzeum Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej odkryli, że runęła część dachu dworca, co uwiecznili na zdjęciach z drona. Zostało złożone zawiadomienie do wojewódzkiego konserwatora zabytków. – Dworzec w Jaworzynie Śląskiej został wpisany do planu kontroli na 2023 w ramach nadzoru konserwatorskiego. Po podjęciu informacji o uszkodzeniu dachu wyznaczony zastał termin kontroli, która odbędzie się pod warunkiem udostępnienia obiektu do kontroli przez właściciela. Dalsze działania w sprawie są uzależnione od stwierdzonych nieprawidłowości w trakcie czynności kontrolnych – o podjętych działaniach mówi Anna Nowakowska, kierownik Delegatury w Wałbrzychu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków we Wrocławiu. – Termin kontroli dworca w Jaworzynie Śląskiej został wyznaczony na 5 kwietnia br.
– Przeprowadziliśmy wizję lokalną na miejscu zdarzenia. Obecnie pracujemy nad optymalnym sposobem zabezpieczenia dachu w miejscu, gdzie doszło do jego uszkodzenia. Z racji tego, że obiekt jest objęty ochroną konserwatorską wszystkie przyszłe prace muszą być prowadzone za wiedzą i zgodą konserwatora zabytków – informuje Bartłomiej Sarna z Wydziału Współpracy z Mediami Biura Komercjalizacji, Komunikacji i Promocji, Polskie Koleje Państwowe S.A.
– Dawny dworzec w Jaworzynie Śląskiej jest od lat wyłączony z obsługi podróżnych, a ponadto obsługę podróżnych zabezpiecza budynek nowego dworca, którego modernizacja została przeprowadzona przed kilkoma laty. Jak na tej wielkości miejscowość, a w Jaworzynie Śląskiej mieszka nieco ponad 5 tysięcy mieszkańców, obecny dworzec w zupełności zaspokaja potrzeby obsługi ruchu podróżnych. W związku z tym nie mamy planów modernizacji dawnego budynku dworca w Jaworzynie Śląskiej. Konieczne jest znalezienie nowych funkcji dla budynku, dlatego też w ostatnich latach wyodrębniliśmy działkę, na której jest położony z działki szlakowej (z linią kolejową). Otworzy to nowe możliwości dalszego zagospodarowania nieruchomości na przykład sprzedaż, choć nie jest to jedyna opcja, co jest przedmiotem analizy. Warto tutaj dodać, że kwestii zagospodarowania byłego dworca nie ułatwia również jego położenie na międzytorzu – wyjaśnia Bartłomiej Sarna w odpowiedzi na pytanie o przyszłość dworca.
/opr. asz/
