Historyczny budynek dworca kolejowego w Jaworzynie Śląskiej w końcu oficjalnie został zabytkiem. Na wniosek Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska obiekt został wpisany do rejestru zabytków decyzją Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
– Wieloletnie starania naszej Fundacji oraz osób wspierających nasz wniosek zakończyły się sukcesem. W dniu 17 kwietnia 2019 roku Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków wydał decyzję w sprawie wpisania do rejestru zabytków budynku dworca w Jaworzynie Śląskiej. W ten sposób jeden z najstarszych dworców kolejowych w Polsce i jednocześnie jeden z najcenniejszych zabytków architektury kolejowej objęty został ochroną prawną – podkreślają przedstawiciele fundacji, którą współtworzy m.in. Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej.
– Dziękujemy wszystkim, którzy okazali nam wsparcie w czasie naszej walki o dworzec nie tylko słowami, ale także swoimi twarzami biorąc udział w akcji #ratujemydworzec – dodają. Nawiązują tu do zorganizowanego pod koniec października 2018 roku spotkania niemal 200 osób – mieszkańców, miłośników kolei, samorządowców i parlamentarzystów – na peronie jaworzyńskiego dworca. Świętowano wówczas rocznicę uruchomienia pierwszego połączenia kolejowego między Wrocławiem i Świebodzicami, ale też apelowano o ratowanie historycznego dworca, który dawniej był wizytówką miasta, a z każdym rokiem popada w coraz większą ruinę.
Już wtedy Katarzyna Szczerbińska-Tercjak, dyrektor Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku, zapewniała o sporych szansach na wpisanie kolejowego obiektu do rejestru zabytków. – Należy skupić się na znalezieniu środków finansowych, dzięki którym możliwe będzie jego odtworzenie – podkreślała. Co miałoby znaleźć się we wnętrzu historycznego dworca? Według propozycji mieszkańców obiekt mógłby stać się siedzibą instytucji kultury, miejscem spotkań dla seniorów i młodzieży, mógłby też zyskać funkcję kolejowego rynku Jaworzyny.
29 października 1843 roku uruchomiono regularne kursy na tzw. Kolei Świebodzickiej. Była to jedna z najstarszych tras kolejowych w tej części Europy i druga najstarsza na Śląsku. – Budowa tej linii sprawiła, że wyrosło na Śląsku nowe miasto – Jaworzyna Śląska i przepiękny dworzec kolejowy będący chlubą tego nowego miasta. Cała linia z Wrocławia do Świebodzic o długości 57,445 km kosztowała 1 mln 724 tys talarów – opowiadają pracownicy jaworzyńskiego muzeum.
O wyjątkowości kolejowego miasta i jego dawnego dworca pisali w jednej z publikacji prezes Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, Piotr Gerber, fundator i założyciel muzeum w Jaworzynie Śląskiej oraz Arkadiusz Förster. – Nie ma w Polsce drugiego takiego miasta, jak Jaworzyna Śląska, gdzie cała zabudowa została podporządkowana układowi torów kolejowych. Najważniejszą budowlą w mieście był dworzec kolejowy, a rytm życia mieszkańców wyznaczały przyjazdy i odjazdy pociągów. […] Można powiedzieć, że tutejszy dworzec kolejowy pełnił funkcję podobną do tego, jaką w średniowiecznych miastach pełnił rynek. To tutaj skoncentrowane było całe życie mieszkańców. Na dworcu i w jego najbliższym sąsiedztwie odbywał się nie tylko ruch pasażerski, ale też transport, noclegi, handel, gastronomia. Było to możliwe ponieważ powstała w 1843 roku stacja w Jaworzynie Śląskiej składała się m.in. z dużego dworca kolejowego z zegarem, w którym mieściły się biura personelu techniczno-administracyjnego, z umeblowanej sali recepcyjnej, restauracji, apartamentów, peronu dla podróżnych, budynku dla lokomotyw parowych, wagonowni, szopy na koks, ujęć wody, w tym żurawia wodnego, budynku nadzorcy budowlanego i strażników oraz stajni dla koni, które były niezbędne do utrzymywania połączenia pocztowego pomiędzy Jaworzyną Śląską i innymi miejscowościami – pisali o kolejowej historii miasta autorzy.
Kolejowy gmach o tak bogatej przeszłości i pełniący przez lata tak istotną rolę w życiu Jaworzyny Śląskiej, współcześnie można określić jedynie mianem ruiny. Od około 20 lat dworzec stoi opuszczony. Jego stan jest katastrofalny.
Michał Nadolski
[email protected]
Zdjęcia wnętrza dworca: Muzeum Techniki w Jaworzynie Śląskiej,
ryciny i archiwalne fotografie udostępnione przez Muzeum Techniki.
