1 maja 2004 roku Polska oficjalnie stała się członkiem Unii Europejskiej. Wolę przystąpienia do wspólnoty Polacy wyrazili w referendum, przeprowadzonym 7 i 8 czerwca 2003 roku. Trzy lata wcześniej tak dla Unii powiedzieli świdniczanie, którzy wzięli udział w sondażu, hucznie fetowanym jako prareferendum. Ale prareferendum to nie było, bowiem ani wojewoda, ani sąd nie uznali uchwały, podjętej przez radę miejską w tej sprawie. Wielu świdniczanom w pamięci zostanie wielki piknik z udziałem Maryli Rodowicz, urządzony na Rynku.
Według danych Parlamentu Europejskiego sprzed roku, po dwóch dekadach Unię Europejską pozytywnie ocenia 53% Polaków, 37% neutralnie, a 10% negatywnie. Natomiast jak podała Polska Agencja Prasowa, ostatnie badania z 2024 roku przeprowadzone przez CBOS pokazują, że członkostwo Polski w UE popiera obecnie 77% badanych.
W referendum 2003 tak dla podpisania traktatu przystąpienia do wspólnoty europejskiej w referendum powiedziało 77,45% uprawnionych do głosowania Polaków. Frekwencja wyniosła wówczas 58%.
Zanim jednak doszło do mającego sprawczą moc głosowania, w Polsce przeprowadzono kilka prareferendów. Za takie nie zostało uznane głosowanie, przeprowadzone 11 czerwca 2000 roku w Świdnicy.
„Rada Miasta podjęła decyzję o zorganizowaniu plebiscytu, mimo że wojewoda dolnośląski Witold Krochmal uchylił poprzednią uchwałę Rady w tej sprawie. Jego zdaniem wyniki pra-referendum są wiążące. A to znaczy, że jeżeli świdniczanie opowiedzą się za przystąpieniem do Wspólnoty – Polska będzie musiała wejść do Unii Europejskiej. Jeśli sprzeciwią się integracji, nakażą całemu krajowi pozostanie poza „piętnastką”. Z taką interpretacją nie zgadzają się z kolei władze Świdnicy.” – pisał wiosną 2000 roku portal Interia. Władze miasta decyzję wojewody zaskarżyły do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ten jednak uchylenie uchwały utrzymał w mocy. – Rzeczywiście błędnie powołaliśmy się w niej na przepisy o gminnym referendum. Ale sondaż możemy przeprowadzić, tak jak planowaliśmy, bez powoływania się na te przepisy – powiedział wówczas Interii prezydent Świdnicy, Adam Markiewicz.
Od samego głosowania wszystkich bardziej interesował piknik zorganizowany z wielkim rozmachem przez TVP. Do miasta zjechały stacje telewizyjne i radiowe z całego kraju, politycy z pierwszego szeregu m.in. Tadeusz Mazowiecki i Marek Borowski. Na Rynku o Europie śpiewała Maryla Rodowicz. Z tego koncertu zachowało się nagranie, które można obejrzeń w marylowearchiwum.pl.
Przez Rynek przeszła parada, prezentowały się szkoły. – Prezentowaliśmy swój klub w ramach Uliczki Europejskiej. Nasze stoisko było imponujące, przyciągało uwagę mieszkańców miasta – zainstalowaliśmy dwie kamery i kręciliśmy film oraz sondę uliczną o prareferendum. Rozdawaliśmy materiały szkoleniowe, ulotki, gadżety, udzielaliśmy wywiadów prasie i telewizji. Część z naszych członków ukończyła 18 lat i oni głosowali 11 czerwca. Przewodnicząca Szkolnego Klubu Europejskiego Irena Zakrzewska była najmłodszym członkiem Miejskiej Komisji Wyborczej a opiekunka SKE – członkiem Miejskiej Komisji Wyborczej z siedzibą w naszym III LO – relacjonowali uczniowie liceum im. Marii Skłodowskiej-Curie. Telewizja Polska zarejestrowała 
m.in. wyjątkowy występ istniejącego do dzisiaj w III LO chóru Pryma Voce, który pod fontanną z Neptunem odśpiewał hymn „Oda do radości”.
W samym głosowaniu udział wzięło 18% z 49 394 dorosłych mieszkańców Świdnicy. Wynik był bliski referendum, które w całym kraju przeprowadzono trzy lata później. Tak dla Polski w UE powiedziało 73% uczestników „prareferendum” w Świdnicy.
Świdnica przy wsparciu z budżetu UE zrealizowała przez dwadzieścia lat dziesiątki projektów. W pierwszym okresie finansowania 2004-2007 wybudowano ulicę Towarową, przebudowano ul. Kazimierza Wielkiego (m.in. wybudowano rondo), powstała droga łącząca przyszły łącznik autostradowy z osiedlem Zawiszów. Jednocześnie realizowane były programy podnoszące kwalifikacje urzędników, a także wspierające sport.
Finansowanie 2007-2013 pozwoliło na odbudowę wieży ratuszowej, przebudowana została ulica Łukowa, budynek przy ul. Długiej 33 został zaadaptowany na Centrum Organizacji Pozarządowych, przebudowany został plac św. Jana Pawła II, remont przeszło kilka kamienic w Rynku.
Kolejna perspektywa, zakończona w 2023 roku to fundusze na zmianę źródeł ogrzewania, budowa mieszkań wspomaganych, przebudowa ulicy Siostrzanej wraz z podwórzami, przebudowa Rynku 39/40, remont budynków przy ul. Teatralnej, Przechodniej, Gdyńskiej, Żeromskiego, Spółdzielczej, Kotlarskiej, modernizacja żłobka nr 1, termomodernizacja Szkoły Podstawowej nr 4, remont zabytkowych fontann w Rynku, budowa ścieżek rowerowych. To także programy edukacyjne, wsparcie dla uchodźców z Ukrainy, inwestycje w cyfryzację i projekty partnerskie polsko-czeskiego pogranicza.
Przed miastem kolejne środki do wykorzystania z funduszy unijnych w ramach finansowania 2021-2027. Na Dolny Śląsk ma trafić 1,734 mld euro plus 581 mln euro z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, dedykowane subregionowi wałbrzyskiemu.
W Świdnicy nie zaplanowano pikników ani uroczystości z okazji 20-lecia członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
Agnieszka Szymkiewicz
[email protected]
Wykorzystano zdjęcia z archiwalnej strony III LO w Świdnicy oraz z archiwum Swidnica24.pl.
