Historię udziału rolników w zrywie wolnościowym sprzed 40 lat przypomina wystawa „Tu rodziła się Solidarność Rolników”. Plenerową ekspozycję przygotowaną przez IPN otworzyli wicewojewoda dolnośląski Jarosław Kresa, zastępca dyrektora wrocławskiego oddziału IPN Katarzyna Pawlak-Weiss oraz Jerzy Rudnicki z wrocławskiego oddziału IPN. Z zaproszenia nie skorzystali prezydent Świdnicy i świdnicki starosta.
Wystawa składa się z modułów ukazujących historię rolniczej „Solidarności” w Polsce oraz modułu regionalnego, opowiadającego na trzech planszach rozwój rolniczej Solidarności na Dolnym Śląsku i Śląsku Opolskim. Plansza pierwsza przedstawia dwa nurty związkowe dolnośląskiej Solidarności rolniczej, plansza druga – walkę o rejestrację Solidarności rolniczej i rozwój struktur na Dolnym Śląsku, plansza trzecia – Solidarność rolniczą na Śląsku Opolskim.
Chłopski opór przeciwko komunistycznym rządom, wyrażający się poparciem dla Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1945–1947 i sprzeciwem wobec kolektywizacji (PRL była jedynym państwem w sowieckim bloku, w którym nie udało się jej przeprowadzić) stanowił istotny element tradycji polskiej wsi. Wspieranie przez rządy PZPR niewydolnej własności państwowej i „spółdzielczej”, liczne absurdy gospodarcze i administracyjne uderzały w interesy rolników, w rękach których było 80 proc. ziemi. Niezadowolenie powiększył jeszcze kryzys gospodarczy drugiej połowy lat 70. XX wieku.
W takiej atmosferze rodziły się inicjatywy opozycyjne na wsi. Powstał m.in. Tymczasowy Komitet Niezależnego Związku Zawodowego Rolników. W grudniu 1980 r. rolnicy z Bieszczad rozpoczęli strajk okupacyjny w Ustrzykach Dolnych. Domagali się m.in. rejestracji NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska” oraz spełnienia lokalnych postulatów. Mimo pacyfikacji przez milicję był on kontynuowany wspólnie z protestującymi w Rzeszowie.
Na dolnośląskiej wsi niezależne organizacje zawodowe tworzono od 1 września 1980 r. Zalążkiem pierwszej był punkt informacyjny Chłopski Komitet Inicjatywy Społecznej w Ciepłowodach w województwie wałbrzyskim, z którego rozwinął się Chłopski NSZZ „Solidarność Chłopska”. Jego ogniwa organizowano jesienią 1980 r. w całym regionie. W latach 1980–1981 „Solidarność” rolnicza prowadziła w regionie akcje informacyjne, solidarnie wspierała protesty rolnicze w Polsce m.in. w Ustrzykach Dolnych, Rzeszowie, Bydgoszczy oraz organizowała własne akcje np. głodówkę w Świdnicy.
Akcją wspierającą negocjacje rolników w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie była prowadzona od 27 stycznia 1981 r. głodówka „Solidarności Chłopskiej” w Świdnicy. Miała ona wielki rezonans społeczny. Zakończono ją 10 lutego, gdy z wycieńczenia ostatni uczestnicy trafili do Szpitala Kolejowego we Wrocławiu. Na fali ogólnopolskich protestów RI „S” przeciwko polityce rolnej PRL w dniach 17 listopada – 13 grudnia 1981 r. działacze RI „S” województwa wałbrzyskiego prowadzili strajk okupacyjny w budynku Wojewódzkiego Zarządu Kółek i Organizacji Rolniczych w Świdnicy.
Wystawę w Świdnicy można bezpłatnie oglądać na Rynku (naprzeciwko teatru) od 21 kwietnia do 5 maja. Prosimy o przestrzeganie przepisów pandemicznych – zachowanie odpowiedniego dystansu społecznego i przebywanie w maseczkach zakrywających usta i nos.
/IPN Wrocław, opr. red./
