Szkodliwa wygoda
Tworzywa sztuczne zyskały ogromną popularność dzięki niskim cenom, wytrzymałości, różnorodności zastosowań i możliwości wyprodukowania wielu przedmiotów o dowolnym kształcie. Znalazły zastosowanie w większości gałęzi przemysłu. Dziś już nikt nie wyobraża sobie placówki medycznej bez jednorazowych strzykawek, igieł (z plastikowymi nasadkami) czy zestawów do kroplówek. Przemysł tekstylny bazuje obecnie w większości na tkaninach i dzianinach z tworzyw sztucznych lub z ich domieszką. Producenci wód mineralnych i innych napojów, mleka i jego przetworów, sprzętu AGD i RTV,a także wielu innych nie istnieliby obecnie bez użycia elementów i akcesoriów plastikowych.
Niestety, wszystko wskazuje na to, że jako ludzie sami staliśmy się ofiarami własnego wynalazku. Skoro tak ogromne ilości odpadów plastikowych nie są ponownie przetwarzane, a pozostają w środowisku naturalnym, w którym rozkładają się niekiedy nawet kilkaset lat, zanieczyszczenie Ziemi i jej ekosystemów jest rzeczą przesądzoną. Tym bardziej, że niektóre rodzaje tworzyw sztucznych mają właściwości toksyczne bądź przyciągają do siebie inne zanieczyszczenia. Plastik często zawiera np. bisfenol, będący jednym z głównych składników m.in. żywic epoksydowych i papieru do opakowań żywności. Substancja ta jest niebezpieczna dla kobiet ciężarnych i sprzyja męskiej bezpłodności, mając szkodliwy wpływ na gospodarkę hormonalną.
Szczególnie zagrożone są morza i oceany. Każdego roku ląduje w nich około 8 mln ton odpadów z tworzyw sztucznych. Według szacunkowych obliczeń, obecnie we wszystkich wodach pływa ponad 50 bilionów sztuk odpadów plastikowych. Dla porównania: w naszej galaktyce (Drodze Mlecznej) znajduje się 500 razy mniej ciał niebieskich. Emisja szkodliwych substancji do wód oceanicznych powoduje, że chorują i wymierają różne gatunki zwierząt, ale także drastycznie spada jakość mięsa ryb i owoców morza, w których organizmach wciąż narasta stężenie tych substancji.
Jak przeciwdziałać zaśmiecaniu
Organizacja Narodów Zjednoczonych podjęła „wojnę z plastikiem”. W 2019 roku opublikowała największy w historii raport, w którym wyszczególnione są państwa członkowskie, gdzie wdrażane są pomysły na ograniczenie plastikowych odpadów. W niektórych krajach zastosowano nawet dość radykalne rozwiązania:
- Erytrea – zakazano używania torebek foliowych; zaobserwowano niemal natychmiastowe odblokowanie sieci kanalizacyjnych. To samo zastosowano w Gambii, jednak po pewnym czasie problem wrócił
- Maroko – zabronione torby foliowe, zastąpienie ich torbami z naturalnego włókna. W rezultacie w ciągu tylko jednego roku nie dopuszczono do obiegu ponad 420 ton toreb plastikowych
- Chiny – wciąż trwają naciski na korzystanie z opakowań biodegradowalnych. Do roku 2008 Chińczycy zużywali rocznie 3 miliardy toreb foliowych. Po roku 2008 zaczęto wycofywać cienkie torebki foliowe, a następnie zakazano ich używania poza supermarketami. Obecnie ich zużycie zredukowano średnio (w zależności od regionu) o 60 do 80 proc.
- Irlandia – wprowadzono podatek od toreb plastikowych, co spowodowało spadek ich używania o około 90 proc.
- W Wielkiej Brytanii zabroniono dodawania mikroplastiku do kosmetyków czyszczących (np. płynów do demakijażu).
Najbardziej drastyczne prawo wprowadzono w Kenii. Obowiązuje tam całkowity zakaz używania siatek foliowych, nie wolno ich także importować. Za nieprzestrzeganie tych zakazów grożą surowe kary, nawet pozbawienia wolności.
Recykling i jego przyszłość
Przetwarzanie i ponowne wykorzystanie odpadów z tworzyw sztucznych jest możliwe, niezależnie od rodzaju plastiku. Przetwarzać można na dwa główne sposoby:
- Materiałowy – pod tym pojęciem rozumie się rozdrobnienie odpadów, bez zmian ich struktury chemicznej, do uzyskania tzw. regranulatu. Ten zaś jest surowcem do produkcji np. siatek na zakupy, elementów urządzeń, pojemników, worków na śmieci, itp.
- Surowcowy – bardziej skomplikowany proces, polegający na zmianach chemicznych i degradacji tworzywa do prostych związków, z których powstało. Metodą surowcową można otrzymać węglowodory, przeznaczone do wytwarzania opakowań (np. butelek PET), można je też wykorzystywać jako paliwo.
Jak już wspomniano, recyklingowi poddawane jest zaledwie 25 proc. odpadów z tworzyw sztucznych. Jest to niewiele. Unia Europejska w styczniu 2018 roku przyjęła plan strategiczny recyklingu tworzyw sztucznych, będący elementem przejścia na gospodarkę o zamkniętym obiegu. Według tego planu do 2030 roku na rynku mają pozostać wyłącznie przetwarzalne opakowania plastikowe, dzięki czemu ich jednorazowe zużycie radykalnie się zmniejszy.
W nawiązaniu do planu unijnego, w Polsce w maju 2018 roku zorganizowano w Kielcach debatę Perspektywy – innowacje – wyzwania pod patronatem m.in. Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych i Fundację PlasticEurope Polska. Uczestnicy doszli do wniosku, że istnieje pilna potrzeba poprawy sposobu zbierania i selekcjonowania odpadów plastikowych, aby stały się jakościowo lepsze jako surowiec wtórny.
Przeprowadzono także szereg badań selektywnego zbierania odpadów przez ludność w poszczególnych gminach. Np. kontenery na śmieci w Poznaniu można wynajmować osobno do każdego rodzaju odpadów (mniejsze i większe), co dla wielu użytkowników jest bardziej poręczne niż segregowanie do osobnych opakowań i umieszczanie ich w jednym zbiorczym kontenerze. Takie rozwiązanie oferują firmy prowadzące wywóz odpadów. Należy pamiętać, że im wcześniej (a więc już na etapie pozbywania się z domu) odpady zostaną posegregowane, tym wyższy będzie poziom ich przydatności w późniejszym recyklingu.
Źródło: https://www.odpady-skip.pl/
/Artykuł sponsorowany/
