Smog w województwie małopolskim wciąż stanowi spory problem. Frazę „smog małopolska” wyszukuje miesięcznie kilkaset osób, chcąc poznać aktualny stan zanieczyszczenia powietrza w tym regionie oraz znaleźć rozwiązanie problemu. Skąd bierze się smog i jakie są sposoby na oczyszczenie powietrza i zdrowsze życie?
Czym właściwie jest smog i co go powoduje?
Jest on zjawiskiem powstałym w wyniku zmieszania powietrza z zanieczyszczeniami wytworzonymi poprzez działalność człowieka. Ma formę mgły, w której zawieszone są spaliny i inne związki szkodliwe, głównie tlenki siarki i azotu, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i pyły zawieszone.
Do powstawania smogu przyczyniają się głównie wszelkiego rodzaju procesy spalania. Wiele osób obarcza winą przemysł, szczególnie energetykę węglową, jednak głównym źródłem zanieczyszczeń występujących w powietrzu są gospodarstwa domowe. W wielu domach wciąż wykorzystuje się stare kotły i piece, w których spala się węgiel złej jakości, a często również wszelkiego rodzaju śmieci. Duża część społeczności nie jest świadoma, iż palenie drewnem także przyczynia się do emisji zanieczyszczeń, dlatego tak ważna jest edukacja i podnoszenie świadomości w tym zakresie.
Wśród przyczyn smogu nie można też pominąć pojazdów spalinowych, szczególnie starych aut, których wciąż sporo jeździ po polskich drogach. Problematyczne są też samochody z silnikami diesla, które przyczyniają się do zwiększania emisji pyłu zawieszonego oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Transport jest także źródłem dużej ilości tlenków azotu. Problemem jednak nie są tylko spaliny samochodowe, lecz również pyły ulatniające się np. podczas hamowania czy ruszania. Biorąc pod uwagę ilość pojazdów, jaka porusza się każdego dnia ulicami miast, ma to niepodważalny wpływ na jakość powietrza.
Jakość powietrza na terenie Małopolski
Małopolska od wielu lat utrzymuje się w czołówce regionów o najgorszej jakości powietrza w Polsce. Wiele osób myśli, że problem dotyczy głównie Krakowa – ze względu na rozwinięty przemysł, obecność wielu fabryk, dużą ilość kamienic ze starą instalacją grzewczą oraz sporą liczbę mieszkańców poruszających się samochodami. Jak się okazuje, w ostatnich latach jednak większy problem stanowią okoliczne miejscowości. Na obszarze Krakowa od września 2019 roku obowiązuje całkowity zakaz palenia węglem. Sporo korzyści przyniósł także program wymiany pieców węglowych, a poprawa jakości powietrza jest wyczuwalna. Problem jednak wciąż występuje, a do jego zmniejszenia zdecydowanie nie przyczynia się zjawisko smogu napływowego, który rozprzestrzenia się z podkrakowskich miejscowości.
Według danych z grudnia 2019 roku, w centrum Krakowa przekroczenia dopuszczalnych stężeń pyłów wynosiły 200-300 procent. Gorzej było na obrzeżach miasta – tam zanieczyszczenia wynosiły 400 procent normy. Największe zanieczyszczenie powietrza odnotowano jednak w pobliskich miejscowościach – tam czujniki pokazywały nawet 1000 procent normy. Wśród miejsc o najgorszej jakości powietrza wymienia się między innymi Zielonki, Zabierzów, Skawinę, Wieliczkę.
Powodem takiego stanu rzeczy jest wciąż mała świadomość mieszkańców małych miejscowości, a także niechęć do zmian. Tam wciąż normą jest korzystanie ze starych kotłów węglowych i, niestety, palenie czym popadnie. Skutki takich działań katastrofalnie wpływają na zdrowie wszystkich, którzy muszą oddychać skażonym powietrzem.
Wpływ smogu na zdrowie
Nie od dziś wiadomo, że smog jest wrogiem ludzkiego organizmu, jednak wiele osób nadal nie zdaje sobie sprawy ze skali zagrożenia. Według Światowej Organizacji Zdrowia zła jakość powietrza jest obecnie największym zagrożeniem środowiskowym dla zdrowia. Przyczynia się ona do rozwoju takich chorób jak:
Schorzenia układu oddechowego
Oddychanie powietrzem złej jakości zwiększa częstotliwość występowania zapalenia płuc i oskrzeli u dorosłych oraz dzieci. Zwiększa także umieralność na raka płuc i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc oraz zaostrza ich przebieg, a także może powodować powstawanie astmy i infekcji dróg oddechowych. Powietrze zanieczyszczone smogiem zawiera substancje rakotwórcze, które występują w dymie papierosowym, zatem osoby niepalące, przebywające w skażonym środowisku również są narażone na nowotwory płuc oraz na chroniczny kaszel, który jest naturalną funkcją obronną organizmu. Zaobserwowano także nasilenie alergii, duszności i objawów przeziębienia wraz z wydłużeniem leczenia. Przebywanie w środowisku zanieczyszczonym smogiem jest wyjątkowo niekorzystne dla kobiet w ciąży, bowiem powietrze jakim oddycha matka ma wpływ na dziecko i może prowadzić do gorszego rozwinięcia układu oddechowego. To skutkuje mniejszą pojemnością płuc oraz większą podatnością na infekcje dróg oddechowych.
Schorzenia układu sercowo-naczyniowego
Cząsteczki obecne w smogu (pył zawieszony) są takiej wielkości, która umożliwia im bezproblemowe przeniknięcie z płuc do krwiobiegu, co powoduje szereg schorzeń i groźnych chorób. Poza cząstkami pyłu zawieszonego szkodliwe są też tlenki siarki, azotu i węgla. Następstwem są takie choroby jak zmiany miażdżycowe, choroba niedokrwienna serca (zwiększa się ryzyko zawału), niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, wylewy oraz ogólne zaburzenia krążenia, a nawet jego nagłe zatrzymanie. Zaobserwowano również częstsze występowanie udaru mózgu.
Nowotwory
Choroby nowotworowe są jednym z częściej wymienianych powikłań życia w smogu. Najczęściej występującą chorobą jest rak płuca. Co roku notuje się niemal 20 tysięcy nowych zachorowań, a powietrze złej jakości uważa się za jeden z głównych czynników chorobotwórczych, tuż obok palenia papierosów. Wśród innych nowotworów powodowanych przez zanieczyszczone powietrze znajduje się także rak pęcherza.
Alergie
Poza alergiami utrudniającymi pracę układu oddechowego, zaobserwowano również zwiększoną częstotliwość występowania atopowego zapalenia skóry, jako wynik narażenia na substancje drażniące występujące w powietrzu.
Problemy z płodnością
Złej jakości powietrze ma negatywny wpływ na płodność, niezależnie od płci. Odpowiedzialny za to jest głównie pył zawieszony oraz dwutlenek siarki. Mogą one powodować uszkodzenie plemników oraz spadek poziomu testosteronu u mężczyzn, natomiast u kobiet wpływają na przebieg ciąży i rozwój płodu (ryzyko przedwczesnego porodu i niższa masa urodzeniowa), a także obniżają szanse powodzenia zabiegu in vitro.
Zaburzenia zdrowia psychicznego
Coraz więcej mówi się o wpływie smogu na pogorszenie pamięci i koncentracji, zwłaszcza wśród dzieci. Zaobserwowano nawet większe skłonności do zachowań depresyjnych, natomiast u osób starszych przyspieszone starzenie się układu nerwowego, co skutkuje gorszą sprawnością umysłową.
Jak widać problem smogu niesie za sobą wiele negatywnych konsekwencji zdrowotnych i nie można go bagatelizować. Zatem jak sobie z nim radzić, skoro jakość powietrza w mieście nie zależy tylko od nas?
Zadbaj o jakość powietrza w swoim domu
Coraz więcej osób wychodząc z domu ubiera maski antysmogowe. No właśnie, wychodząc z domu. A przecież w swoim lokum też oddychamy powietrzem uzależnionym od tego, co znajduje się na zewnątrz. Warto zatem zadbać o jego jakość, a najskuteczniejszym sposobem będzie odpowiednia filtracja powietrza. W tej roli świetnie sprawdzi się rekuperator.
Rekuperator jest urządzeniem stosowanym w systemach wentylacyjnych, które wymienia powietrze zużyte w budynku na powietrze świeże i przefiltrowane, przy jednoczesnym odzyskaniu ciepła z powietrza zużytego. Najważniejszą częścią rekuperatora jest wymiennik ciepła. Od jego kształtu oraz materiału, z jakiego został wykonany zależy intensywność wymiany ciepła.
Wśród rekuperatorów płytowych wyróżnić można wymiennik przeciwprądowy (strumienie powietrza są ułożone równolegle do siebie) i krzyżowy (strumienie powietrza ułożone prostopadle). Kontakt strumieni powietrza w wymienniku przeciwprądowym jest dłuższy, dlatego wykazuje on większą skuteczność w odzyskiwaniu ciepła.
Ruch powietrza w rekuperatorze odbywa się za pomocą dwóch wentylatorów, a powietrze przechodząc przez urządzenie ulega na wstępie filtracji (zarówno przy nawiewie, jak i wywiewie). W ten sposób uzyskujemy w pomieszczeniu czystsze powietrze. Na rynku obecnie dostępnych jest wiele różnych rekuperatorów, zatem wybór może być ciężki.
O tym jakie urządzenie wybrać i dopasować do swoich potrzeb przeczytasz tutaj.
Czyste powietrze wnikające do domu i pomoc w walce ze smogiem to nie jedyne zalety systemu rekuperacji. Wraz z wywiewaniem powietrza z naszego pomieszczenia pozbywamy się wilgoci, zapachów, kurzu, roztoczy, bakterii i wirusów. Pozwoli nam to zapobiegać rozwojowi różnego rodzaju grzybów i pleśni oraz złagodzić alergie.
Czy rekuperator może zastąpić oczyszczacz powietrza?
Może. Rekuperator mający odpowiednie filtry (klasy minimum F7) oraz filtr węglowy może zatrzymywać zanieczyszczenia z równą skutecznością, jak oczyszczacz. Nie trzeba zatem inwestować w dwa urządzenia. Co prawda oczyszczacz w porównaniu z systemem rekuperacji jest mniej kosztowny, jednak dzięki rekuperatorom zyskujemy dodatkowe korzyści w postaci nawilżania powietrza, a przede wszystkim odzysku ciepła. Ponadto działają one cicho, co dla wielu osób stanowi pewne kryterium doboru urządzeń do swojego domu.
Od czego zależy głośność systemu rekuperacji sprawdzisz tutaj.
Rekuperacja pozwoli na oddychanie czystym powietrzem bez smogu i alergenów, umożliwi zdrowszy sen, a dodatkowo zapewni niższą emisję dwutlenku węgla do atmosfery, co jest ważnym aspektem ochrony środowiska.
Podsumowanie
Złej jakości powietrze wciąż stanowi codzienność w Małopolsce. Główną przyczyną tego problemu są instalacje grzewcze w gospodarstwach domowych, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach, gdzie wciąż używa się starych pieców węglowych oraz często spala odpady. Życie w tak zanieczyszczonym środowisku ma wiele groźnych dla zdrowia konsekwencji, dlatego trzeba zadbać o powietrze, jakim oddychamy. Dobrze jest zaopatrzyć się w maskę antysmogową, jednak przede wszystkim należy zadbać o jakość powietrza w swoim domu. Dobrą opcją jest zainstalowanie systemu rekuperacji, który zapewni nam ochronę przed zanieczyszczeniami napływającymi z zewnątrz. Warto zrobić ten krok w stronę zdrowszego życia, zwłaszcza gdy żyjemy w takim regionie, jak ciągle narażona na smog Małopolska.
/Artykuł sponsorowany/
