Urodzona w Suwałkach w 1842 roku Maria Konopnicka jest jedną z najważniejszych i najwybitniejszych postaci w historii polskiej literatury. Pisarka, poetka, publicystka, kobieta o niezwykłej wrażliwości artystycznej i gigantycznej znajomości literatury, zapamiętana została przede wszystkim jako mecenaska polskiej kultury w trudnych czasach zaborów.
Mówiąc o Konopnickiej, trzeba jednak pamiętać, że poza szanowaną i wpływową pisarką miała też inne oblicze. Była to artystka, która wiele uwagi poświęcała najmłodszym i ich edukacji w otoczeniu polskiej kultury i tradycji. Starała się również uczyć dzieci ważnych, uniwersalnych wartości, które przedstawiała im w przyjaznej i łatwej do zrozumienia formie. Najlepszym przykładem tej działalności są jej wiersze, które do dziś są przekazywane dzieciom w młodszych klasach szkoły podstawowej. Do najbardziej popularnych należą zwłaszcza dwa: „Stefek Burczymucha” i „Muchy samochwały”, oba przestrzegające czytelnika przed zbytnią pewnością siebie i zarozumialstwem.
„Stefek Burczymucha” – udawana odwaga
Pierwszy z wymienionych wierszy jest przykładem liryki pośredniej i opowiada (używając czasu przeszłego) o tytułowym bohaterze, który głośno wyraża swoje przekonania, stanowiące większą część tekstu. O Stefku nie wiemy zbyt wiele, poza tym, że jest najpewniej synem szlachcica lub gospodarza, na co wskazują ostatnie wersy utworu. Bohater uważa się za osobę niezwykle odważną i waleczną, z zapałem wymieniając kolejnych przeciwników, z jakimi uważa, iż mógłby z sukcesem stawać w szranki. Jego przechwałki okazują się fałszywe, gdy w końcowej części utworu ucieka w panice przed myszą. Wiersz nie zawiera ujętego dosłownie morału i pozostawia czytelnika z zadaniem dopowiedzenia sobie go; przekaz tekstu jest jednak oczywisty i mówi, by nie popadać w samouwielbienie oraz nie przeceniać swoich możliwości.
Tekst utworu nie jest podzielony na strofy. Autorka zastosowała w nim rymy parzyste końcowe. Wiersz obfituje w liczne wykrzyknienia, nadające emocjonalność wypowiedziom bohatera, oraz pytania retoryczne, podkreślające jego butę. Pod koniec utworu pojawia się dialog między Stefkiem a jego ojcem.
„Muchy Samochwały” – kara za zbytnią pewność siebie
Innym utworem piętnującym zarozumialstwo, jednak w nieco ostrzejszy sposób, są „Muchy Samochwały”. Stosuje on również lirykę pośrednią, a podmiot relacjonuje w czasie teraźniejszym spotkanie trzech zantropomorfizowanych much, siedzących w gospodzie przy piwie i przechwalających się swoją odwagą w walce z pająkiem. Owady licytują się swoimi rzekomymi osiągnięciami na tym polu, zwracając się bezpośrednio do siebie nawzajem i do prowadzącego gospodę chomika. Ostatecznie ich przechwałki spotykają się z bolesną karą, gdy z kąta pomieszczenia wyskakuje pająk i zabija wszystkie muchy, dusząc je siecią. Omawiany wiersz również nie wyraża swojego morału wprost, ale jest on bardzo łatwy do wyłapania i zrozumienia; mówi on, że nadmierna zarozumiałość i skłonność do samochwalstwa może bardzo niespodziewanie skończyć się dla nas źle.
Utwór podzielony jest na osiem zwrotek, z których każda zawiera cztery wersy. Rymy są parzyste końcowe, tekst jest bardzo obfity w wykrzyknienia oraz wielokropki sygnalizujące urywane wypowiedzi; ma to na celu podkreślić rosnący zapał ośmielonych alkoholem much. W skład wiersza wchodzą liczne dialogi, w których muchy rozmawiają ze sobą oraz zwracają się do chomika. Zawierają one bardzo wiele apostrof oraz podkreślające pewność siebie much pytania retoryczne.
/Artykuł sponsorowany/
