– Mamy 243 zabytkowe drewniane budynki, ale Kościołem Pokoju w Świdnicy jestem oszołomiony i nie dziwię się waszej dumie – z nieskrywanym zachwytem mówił Robert Svarva, burmistrz Levanger w Norwegii. Od wspólnej konferencji z norweskimi partnerami, politykami, samorządowcami i konserwatorami rozpoczyna się jeden z największych projektów rewitalizacyjnych w Świdnicy. Jeszcze w tym roku ruszą prace zarówno w samym kościele, jak i na placu Pokoju. Pochłoną aż 14 milionów złotych.
Na zdjęciu od lewej: biskup elekt Waldemar Pytel, tłumacz Lesław Czapski, gubernator Terje Damman, burmistrz Robert Svarva, biskup Ryszard Bogusz
Rewitalizacji będzie towarzyszyła wymiana doświadczeń z dwoma norweskimi partnerami, wspomnianym Levanger i okręgiem Vest-Agder. – Z nadzieją czekam na wymianę poglądów i doświadczeń. W naszej gminie rozpoczęliśmy projekt odnowy 243 drewnianych domów. Liczę na to, że nasi cieśle wiele nauczą się od konserwatorów, którzy pracują przy Kościele Pokoju w Świdnicy – mówił burmistrz Svarva podczas dzisiejszego spotkania z dziennikarzami w Centrum UNESCO na placu Pokoju. Natomiast gubernator okręgu Vest-Agder spodziewa się współpracy w dziedzinie konserwacji papieru. – W jednej z naszych szkół średnich jest olbrzymi, liczący ponad 10 tysięcy woluminów, zbiór starodruków. Zakończyliśmy już ich renowację, ale mamy nadzieję podzielić się doświadczeniami i zdobyć kolejne – stwierdził w Świdnicy.
Jak informuje parafia ewangelicko-augsburska, w ciągu najbliższych 18 miesięcy prace będą prowadzone zarówno w Kościele Pokoju, jak i w jego najbliższym otoczeniu. W świątyni zostaną poddane konserwacji organy firmy Schlag und Söhne z barokowym prospektem. Na placu Pokoju będzie prowadzona rewitalizacja cmentarza, polegająca na konserwacji XVII-wiecznego muru otaczającego plac Pokoju oraz najcenniejszych epitafiów. Pracami objęta zostanie także plebania, w której powstanie Dolnośląski Instytut Ewangelicki, gdzie bezpieczne miejsce znajdą stare druki, rękopisy i książki z kościelnego archiwum. Zbiory, których niezwykłość polega na ciągłości, od XVII do XX wieku, tworzą jedno z największych archiwów luterańskich w Polsce. Wśród nich jest dwieście Biblii z czerpanego papieru oprawnych w drewno i tłoczoną skórę, które tworzą kolekcję, jaka nie ma sobie równych (najstarsza pochodzi z 1630 roku).
– Przeszliśmy przez Wzgórze Golgoty – gorzko żartuje biskup elekt, proboszcz Kościoła Pokoju Waldemar Pytel. – Udało nam się zakończyć wszystkie przetargi i mamy nadzieję, że do końca listopada podpiszemy umowy z wykonawcami. Dopiero w wtedy podamy nazwy firm. Procedury były bardzo skomplikowane i czasochłonne. Jako niewielka parafia nie dysponujemy zespołem specjalistów jak urzędy, a musieliśmy zadbać o absolutny profesjonalizm całej operacji, którą zresztą skrupulatnie nadzoruje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Teraz mamy nadzieję, że aura będzie nam sprzyjać, bo czasu jest niewiele, a przed nami m.in. rewitalizacja mierzącego aż 1,5 km muru wokół placu Pokoju. Projekt musi się zakończyć 30 kwietnia 2016 roku.
Jak 9 listopada w Świdnicy zapewniał minister spraw zagranicznych Grzegorz Schetyna, świdnicki Kościół Pokoju otrzyma 20 milionów złotych z obecnego rozdania środków unijnych. Pieniądze te były wpisane do projektu kontraktu wojewódzkiego. Oficjalnych informacji o zatwierdzeniu tego programu jeszcze nie ma, ale jeśli zaufać słowom ministra, kompleks Kościoła Pokoju doczeka się następnego, olbrzymiego zastrzyku pieniędzy. – To miejsce jest w stanie pochłonąć każde środki – mówi ks. Pytel. – Na razie jednak jesteśmy bardzo ostrożni i czekamy na ostateczne decyzje. Jeśli jednak rzeczywiście otrzymamy taką dotację, na pewno zaczniemy jakiekolwiek działania po zakończeniu projektu norweskiego.
W rozpoczynających się działaniach dostrzegane są – oprócz efektu namacalnego – także inne wartości. Biskup Ryszard Bogusz widzi szansę na promocję Kościoła Ewangelickiego, a burmistrz Svarva na rozpropagowanie wśród turystów swojej gminy. Na zmianach na pewno zyska Kościół Pokoju. – W tej chwili odwiedza nas rocznie ok. 50-60 tysięcy turystów i co najbardziej cieszy, coraz więcej jest wśród nich Polaków. Przyjeżdżają do nas także zorganizowane wycieczki Japończyków, którzy o naszej świątyni dowiedzieli się z programów, emitowanych w ich kraju przez dwie wiodące stacje telewizyjne. Coraz więcej jest Austriaków, Szwajcarów, Amerykanów. Takie zainteresowanie to pzrede wszystkim wynik naszych, prowadzonych również wspólnie z innymi miastami i miejscami UNESCO, starań. Niestety, sama marka UNESCO nie jest jak czarodziejska różdżka, która sprawia, że zaczyna płynąć strumień pieniędzy i turystów. Ta marka to ogromne zobowiązanie. Jesteśmy w stanie ciągłej walki o zachowanie i rozsławianie naszej świątyni – dodaje gospodarz parafii.
/asz/
***
Parafia Ewangelicko – Augsburska w Świdnicy jest jedyną parafią spośród wszystkich beneficjentów, którzy otrzymali dofinansowanie z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014 i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014. Konkurencja była ogromna, bo w ubiegłym roku aplikacje do Programu „Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego” złożyło aż 277 podmiotów, natomiast na liście dofinansowanych projektów znalazło się tylko 18 instytucji.
„Kościół Pokoju w Świdnicy – obiekt UNESCO. Przywrócenie świetności luterańskiej enklawy poprzez renowację organów wraz z prospektem, rewitalizację cmentarza i przebudowę plebanii, w celu zapewnienia wielokierunkowej oferty kulturalnej, edukacyjnej i społecznej” to pierwszy i jedyny tak kompleksowy program konserwatorski w 350-letniej historii tego obiektu.
Całkowity koszt projektu: 14.061 mln zł
Kwota dofinansowania: 11.952 mln zł
Kościół Pokoju w Świdnicy jest jednym z zaledwie trzech dolnośląskich zabytków UNESCO. Inwestycja jest szansą na szybszy rozwój dotychczas prowadzonych działań kulturalnych. Po zakończeniu projektu zostanie wprowadzony program obejmujący między innymi prowadzenie lekcji muzealnych, ścieżek edukacyjnych z historii, historii sztuki z naciskiem na edukację regionalną. W Dolnośląskim Instytucie Ewangelickim będzie można skorzystać ze zdigitalizowanych zbiorów, zapoznać się z niematerialną spuścizną Kościoła Pokoju. Zrewitalizowany cmentarz pozwoli na wyeksponowanie nagrobków i epitafiów słynnych świdniczan. Renowacja organów przyczyni się do wzbogacenia oferty muzycznej Festiwalu Bachowskiego i pozwoli na powrót tradycji z początku XX wieku organizowania w Kościele Pokoju koncertów na dwoje organów z wykorzystaniem obu instrumentów (ostatni taki koncert odbył się w latach 60. XX wieku). Zostanie zainaugurowany Festiwal Młodych Organistów, promujący utalentowanych młodych artystów.
Parafii udało się zachęcić do współpracy aż dwóch norweskich partnerów, dlatego równolegle do zadań inwestycyjnych będzie prowadzony drugi projekt „Ochrona zabytkowego drewna i papieru w polsko-norweskiej dyskusji interdyscyplinarnej” . W Polsce i Norwegii będą się spotykać podczas warsztatów i seminariów konserwatorzy drewna oraz konserwatorzy papieru i skóry, specjaliści od zachowania tego nietrwałego dziedzictwa dla przyszłych pokoleń.
Jednym z partnerów jest okręg Vest-Agder, który liczy na długotrwałą współpracę w dziedzinie konserwacji, zarządzania i udostępniania księgozbioru, w skład którego wchodzą także zabytkowe księgi. Drugim z partnerów jest gmina Levanger położona w okręgu Nord-Trøndelag. W centrum miasta znajduje się ponad 200 drewnianych domów z XVIII i XIX wieku. Wspólne działania dotyczą doskonalenia się w ochronie drewnianego dziedzictwa kulturowego.
/informacja o projekcie „Luterańska Enklawa”/
