Baszta to budowla obronna, wznoszona najczęściej na planie koła, stanowiąca element muru obronnego. W Polsce pozostało wiele baszt, które były świadkami licznych wydarzeń. Obecnie wpisują się w miejską architekturę, nierzadko pełnią już nowe role – kościelnej dzwonnicy, muzeum, punktu widokowego. Inne przetrwały bitwy, lecz ulegają próbie czasu i popadają w ruinę…
Stargard Szczeciński
Stargard Szczeciński jest jednym z 34 miast, które znajdują się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego (EuRoB). Wśród budowli są gotyckie baszty, m.in. Baszta Tkaczy, nazywana także Basztą Lodową. Skąd ta nazwa? W XVIII w. w pomieszczeniach dawnego lochu magazynowano lód. Jest także Baszta Białogłówka. Jej nazwa pochodzi od białego stożka, który zwieńcza jej hełm. Legenda mówi o tym, że stożek pomalowano na biało na cześć dzielnych mieszkanek Stargardu, które w trakcie ataku wroga zebrały się pod basztą, odparły atak nieznanych wojsk i ocaliły miasto.
Baszta Morze Czerwone jest najokazalszą basztą miejską w Polsce. „Wyrasta” w Parku Bolesława Chrobrego na wysokość 34 m. Posiada siedem kondygnacji i trzy galerie obronne. W sezonie letnim jest tu punkt widokowy. Nazwa pochodzi od czerwonego (rudy darniowe) koloru bagna przed basztą. Inną wersję podają legendy. W czasie wojny trzydziestoletniej (1618 – 1648) w pobliżu budowli rozegrały się walki, powodujące rozlew morza krwi. Mówi się też o zrzucaniu skazańców ze szczytu wieży, po których zostawały czerwone ślady.
Kożuchów
Baszta Krośnieńska to średniowieczna basteja systemu fortyfikacji, powstała w XV w. Znajduje się w północno-zachodniej części Kożuchowa i była niegdyś bramą, przez którą prowadziła droga w kierunku Krosna Odrzańskiego. Bramę Krośnieńską rozebrano w 1819 r., jednak baszta pozostała na swoim miejscu. W kamiennej, półkolistej budowli rozmieszczone są otwory strzelnicze. Jedną część baszty przebudowano na mieszkanie, natomiast w drugiej utworzono Izbę Regionalną, gdzie możecie zobaczyć pamiątki i eksponaty związane z Kożuchowem.
Strzelce Opolskie
Średniowieczna baszta w Strzelcach Opolskich została zbudowana jako część miejskich fortyfikacji. Budowla pełniła pierwotnie funkcję obronną. Wzniesiona z kamienia na planie prostokąta znajduje się po wschodniej stronie Kościoła św. Wawrzyńca. To właśnie bliskość świątyni sprawiła, że na przełomie XVII i XVIII w. parafianie zmienili nieużywany obiekt w kościelną dzwonnicę.
Lubin
Baszta Głogowska w Lubinie nazywana również Wieżą Prochową lub Wieżą Głogowską powstała w XIV w. wraz z miejskimi murami obronnymi. Dolne partie wieży zbudowane zostały przy użyciu kamienia, zaś górne z cegły. Charakterystycznymi elementami wieży są nieregularnie rozmieszczone gotyckie okna z kamiennymi ramówkami.
W XVII i XVIII w. wieża pełniła funkcję więzienia a następnie w obiekcie urządzono muzeum miejskie. Największym zagrożeniem dla konstrukcji wieży był okres II wojny światowej. Pomimo licznych uszkodzeń spowodowanych walkami, wieża przetrwała do czasów obecnych.
Obecnie baszta użytkowana jest przez Lubiński Klub Wysokogórski oraz Klub Turystyki Górskiej „Problem”.
Wodzisław Śląski
Baszta Rycerska zwana także wieżą romantyczną w Wodzisławiu Śląskim powstała w latach 1867-68 w lesie miejskim na historycznym Grodzisku. Neogotycka baszta ma ok. 20 m wysokości i została wybudowana na polecenie romantyka Edwarda Brunsa. Niestyty już w 1881 r. Bruns umarł. Następnymi właścicielami wieży (od 1925 r.) byli wodzisławscy kupcy, którzy otworzyli tu punkt widokowy oraz restaurację. Jak podaje księga pamiątkowa, w dniu otwarcia na wieżę weszło aż 338 osób.
W 1938 r. baszta zaczęła popadać w ruinę, taki stan rzeczy miał miejsce do 1991 r. Wtedy staraniem Towarzystwa Miłośników Ziemi Wodzisławskiej baszta została odrestaurowana i ponownie utworzono tu punkt widokowy. Niestety w 2004 roku została podpalona przez nieznanych sprawców i obecnie czeka na remont.
