Po raz pierwszy obchodzony był 1983 w rocznicę przemówienia prezydenta Johna Kennedy’ego, wygłoszonego w roku 1962 w Kongresie Stanów Zjednoczonych. Dotyczyło ono projektu ustawy o ochronie praw konsumenta. Wówczas prezydent USA sformułował cztery podstawowe prawa konsumentów:
– do informacji,
– do wyboru,
– do bezpieczeństwa,
– do reprezentacji.
Z jego ust padło też znane stwierdzenie: „Konsumenci to my wszyscy„. W Polsce Światowy Dzień Konsumenta obchodzony jest oficjalnie od roku 2000. Warto pamiętać, że konsumentami jesteśmy każdego dnia, bez względu na to, co robimy, czym się zajmujemy, czy jesteśmy uczniami, pracownikami, pracodawcami, bezrobotnymi, rencistami, emerytami.
Zgodnie z art. 22 Kodeksu cywilnego za konsumenta uważa się osobę fizyczną, dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalności gospodarczą lub zawodową. Taka definicja oznacza, że konsumentem nigdy nie będzie osoba prawna. Niezależnie czy chodzi o zakup towaru od kontrahenta, czy też o założenie konta w banku.
Bycie konsumentem to przywilej, z którym łączą się spore uprawnienia – nie mają ich przedsiębiorcy. Większa jest również prawna ochrona interesów konsumentów.
W pewnych sytuacjach konsumenci mogą odstąpić od umowy bez powodu, czy doprowadzić do unieważnienia niekorzystnych postanowień umownych. Widać to zwłaszcza przy okazji zakupów przez internet. Jeżeli umowę taką zawiera konsument będą wobec niego stosowane przepisy ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów. Wśród nich postanowienia dotyczące tzw. umów zawieranych na odległość, które dają konsumentom możliwość do odstąpienia od umowy w ciągu 10 dni od otrzymania towaru i to bez podawania przyczyn.
Kontrakty na odległość ( np. przez internet ) zawierane miedzy przedsiębiorcami nie maja swojej szczególnej regulacji prawnej chroniącej słabszą stronę, bo tu obie strony są uważane za równe.
Również przy „zwykłych” zakupach, które robimy w zasadzie każdego dnia w sklepach spożywczych, mięsnych, obuwniczych, odzieżowych, ze sprzętem AGD i RTV, w marketach i galeriach handlowych – jako konsumenci – mamy odrębne regulacje prawne przyznające konsumentom znacznie więcej uprawnień, aniżeli innym podmiotom na rynku.
Problemy w relacjach konsument – przedsiębiorca mają swoje źródło przede wszystkim w nieznajomości prawa i to przez obie strony. Z tym tylko, że przedsiębiorcy musza sami zadbać o świadomość prawną, a konsumenci mogą skorzystać z bezpłatnej pomocy różnych instytucji, organizacji i urzędów. Należą do nich: Federacja Konsumentów, Stowarzyszenie Konsumentów Polskich, Urząd Regulacji Energetyki, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Europejskie Centrum Konsumenckie, Bankowy Arbitraż Konsumencki, Rzecznik Ubezpieczonych, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, czy też Rzecznik Konsumentów ( najbliżej dla konsumentów, bo w każdym powiecie i niektórych miastach ).
Rzecznik Konsumentów posiada kompetencje określone w ustawie. Należą do nich m.in.:
1) udzielanie bezpłatnych porad i informacji – mogą być one udzielane telefonicznie, osobiście albo za pomocą poczty elektronicznej;
2) występowanie do przedsiębiorców w imieniu i na rzecz konsumenta – ma to na celu przede wszystkim polubowne zakończenie sporu na linii przedsiębiorca – konsument;
3) wytaczanie powództw na rzecz konsumentów oraz wstępowanie, za ich zgodą, do toczącego się postępowania sądowego;
4) składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów.
Adresy ważne dla konsumentów:
Europejskie Centrum Konsumenckie
Plac Powstańców Warszawy 1
V piętro, pokoje: 531, 537, 539
00-950 Warszawa
Tel.: 022 5560118
Fax: 022 55 60 359
E-mail: [email protected]
Godziny pracy Centrum:
poniedziałek – piątek: 8.30 – 16.30
Urząd Komunikacji Elektronicznej
w Warszawie
ul. Kasprzaka 18/20
tel. 22 53 49 190
fax 22 53 49 162
e-mail: [email protected]
komunikator Gadu-Gadu: 853
UKE JID: [email protected]
Centrum Informacji Konsumenckiej UKE:
tel.: 801 900 853 lub 22 534 91 74
Godziny pracy Urzędu w Warszawie: 8:15 – 16:15 od poniedziałku do piątku
Bankowy Arbitraż Konsumencki
ul. Kruczkowskiego 8
00-380 Warszawa
Tel. (22) 48 68 400
Biuro Rzecznika Ubezpieczonych
Al. Jerozolimskie 44
00-024 Warszawa
Spółdzielczy Arbitraż Konsumencki
ul. Legionów 126
81-472 Gdynia
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Plac Powstańców Warszawy 1,
00-950 Warszawa
tel.: 22 55 60 800
e-mail: [email protected]
Konsumentom z Powiatu Świdnickiego – wszystkiego dobrego, udanych i przemyślanych zakupów!
Danuta Mazur
Powiatowy Rzecznik Konsumentów
w Świdnicy
