Wojewoda dolnośląska stwierdziła nieważność części regulaminu korzystania z cmentarzy komunalnych przy ulicach Słowiańskiej i Łukasińskiego, który został uchwalony przed miesiącem przez Radę Miejską w Świdnicy. Wykreślone zostały zapisy dotyczące m.in. podmiotów uprawnionych do organizacji pogrzebów i wykonywania robót budowlano-montażowych, a także zasad likwidacji grobów i ich ponownego wykorzystania. Wojewoda uzasadnia to istotnym naruszeniem ustawy o samorządzie gminnym oraz Konstytucji RP.
Regulamin korzystania ze świdnickich cmentarzy komunalnych został uchwalony przez Radę Miejską 26 września 2025 roku. Nowe przepisy miały umożliwić prowadzenie skutecznego nadzoru nad zagospodarowaniem i utrzymaniem nekropolii, wyznaczać prawa i obowiązki firm świadczących usługi pogrzebowe, a także regulować zasady likwidacji grobów. – Uchwała porządkuje sposób administrowania i jasno określa obowiązki dysponentów grobów, a także wprowadza jasne reguły dotyczące organizacji ceremonii pogrzebowych wykonywanych przy grobach, ale przede wszystkim – novum – określa zasady likwidacji grobów po upływie ustawowych 20 lat – opisywał Maciej Gleba, dyrektor wydziału dróg i infrastruktury miejskiej Urzędu Miejskiego w Świdnicy, uzasadniając projekt uchwały.
Na początku października regulaminowi zaczęły przyglądać się służby prawne wojewody dolnośląskiego. 20 października wydane zostało rozstrzygnięcie nadzorcze, w którym wojewoda Anna Żabska unieważniła szereg zapisów. W sumie skreślono 29 ustępów regulaminu, w tym niemal w całości paragraf poświęcony procedurze likwidacji grobów. Wojewoda stwierdziła, że zostały one podjęte z „istotnym naruszeniem” przepisów ustawy o samorządzie gminnym oraz Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, które polegało na „przekroczeniu przez Radę Miejską w Świdnicy upoważnienia ustawowego”.
Zdaniem wojewody takiego przekroczenia dopuszczono się: 1) wskazując krąg osób, które mają uprawnienie do organizowania i wykonywania ceremonii pogrzebowych oraz wykonywania prac budowlano-montażowych związanych z murowaniem grobów na terenie cmentarzy komunalnych, 2) regulując warunki dopuszczalności organizacji pogrzebu lub ekshumacji, 3) nakładając na administratora cmentarza obowiązki w zakresie kwestii związanych z zarządzaniem cmentarzem, a nie ze sposobem korzystania z cmentarzy – w zakresie wyznaczania miejsca pochówku dla osób, których pogrzeby są organizowane przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej oraz w zakresie likwidacji grobów, 4) określając „wymiary zabudowy grobu” wraz z sankcjami grożącymi za niezastosowanie się do wymogów, 5) określając technologię i wskazując przepisy normujące budowę grobów murowanych.
– Rada, we wskazanym wyżej zakresie, przekroczyła zakres upoważnienia ustawowego określonego w art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy o samorządzie gminny, który daje radzie kompetencje wyłącznie do uregulowania zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej – wskazała wojewoda. – Powyżej wskazane regulacje nie stanowią o zasadach korzystania z cmentarza przez uprawnionych, co więcej, częściowo obejmują zagadnienia już uregulowane w przepisach wyższego rzędu, w tym w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych – dodała.
W rozstrzygnięciu nadzorczym stwierdzono również, że niektóre z zapisów regulaminu nie tylko przekraczają upoważnienie ustawowe, ale również błędnie odwołują się do przepisów wyższego rzędu. Przykładowo, w regulaminie wprowadzono pojęcie „wymiaru zabudowy grobu” obejmujące łączną powierzchnię nagrobka, ławki i innych elementów małej architektury, odwołując się przy tym do rozporządzenia Ministra Infrastruktury regulującego wyłącznie wymiary grobów i nagrobków. Z kolei w przypadku zapisów dotyczących likwidacji nieopłaconych grobów i ich wykorzystywania do ponownego chowania zmarłych wojewoda dopatrzyła się „nieuprawnionej modyfikacji” przepisów ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, do których odwołano się w regulaminie.
Na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody świdnicki samorząd może wnieść skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Z treścią regulaminu korzystania z cmentarzy komunalnych w Świdnicy można zapoznać się w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego. Tam również dostępne jest rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody.
/mn/
