Nieodłączną częścią zimy i intensywnych opadów są utrudnienia w ruchu, zarówno na ulicy, jak i na chodnikach i w parkach. Na kim ciąży obowiązek utrzymywania terenów publicznych w stanie nadającym się do użytkowania?
Wbrew obiegowej opinii, utrzymanie w czystości chodników przylegających do prywatnych nieruchomości spoczywa nie na gminie, ale na właścicielu nieruchomości. Świadczy o tym art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Szczególnie w punkcie 4 przywołanego ustępu sprecyzowany jest nakaz uprzątnięcia m. in. błota i śniegu z chodników położonych wzdłuż nieruchomości, przy czym ustawa precyzuje, iż chodnikiem jest wydzielona część drogi publicznej, służąca do ruchu pieszego, położona bezpośrednio przy granicy nieruchomości. Z treści tego przepisu wynika, iż choć chodnik nie stanowi własności właściciela sąsiadującej nieruchomości, i tak powinien on dbać o stan ścieżki.
Oprócz właścicieli, odpowiedzialnymi za powyższy obowiązek mogą być także współwłaściciele, użytkownicy wieczyści, jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także podmioty władające nieruchomością.
Nie każdy chodnik spełnia wymienione kryteria. Właściciel nieruchomości nie musi utrzymywać w porządku chodnika, który nie przylega bezpośrednio do jego własności, np. jest oddzielony pasem zieleni, a także chodnika, na którym jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie samochodów. W tym przypadku, jak w kwestii każdego innego chodnika nieprzylegającego do prywatnej nieruchomości, obowiązek odśnieżania obciąża odpowiedni zarząd drogi, czyli gminę. Warto przy tym wskazać, iż właściciel nieruchomości jest obowiązany jedynie „uprzątnąć” śnieg, co oznacza jego odgarnięcie w miejsce, które nie tworzy przeszkody dla poruszania się pieszych i pojazdów, zaś usunięciem śniegu każdorazowo zajmuje się zarząd drogi.
Niestosowanie się do obowiązku odśnieżania chodników ma oczywiście swoje konsekwencje. Właściciel nieruchomości, który uchybia powyższemu obowiązkowi, naraża się na mandat karny na podstawie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a w przypadku dalszego niewykonywania obowiązków, na grzywnę w wysokości do 1.500 zł, zgodnie z art. 117 § 1 kodeksu wykroczeń.
Obowiązek odśnieżania dróg gminnych spoczywa na wójcie, burmistrzu bądź prezydencie miasta, dróg powiatowych – na zarządzie powiatu, wojewódzkich – zarządzie województwa, zaś dróg krajowych i autostrad – na Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Istnieją także drogi wewnętrzne, za które odpowiadają jej właściciele.
Zapobieganie zanieczyszczaniu placów i terenów otwartych, w tym parków i alejek wypoczynkowych, należy do zadań własnych gminy, zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 11 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Jeżeli na nieodśnieżonej drodze dojdzie do zdarzenia wywołującego szkodę, osoba odpowiedzialna za jej utrzymanie może zostać zobowiązana do wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia w procesie cywilnym. Gdy zatem np. gmina zaniedba swoje obowiązki w kwestii odśnieżania alejek w parku i przechodząca nim osoba przewróci się, doznając kontuzji, będzie mogła ona pozwać gminę o odpowiednią sumę pieniężną. W takich sprawach ważne jest ustalenie podmiotu odpowiedzialnego za dbanie o dany chodnik bądź drogę oraz tego, czy zawierał on z firmą zewnętrzną umowę obejmującą odśnieżanie danej drogi.
Paweł Zawadzki ukończył aplikację prokuratorską w Prokuraturze Apelacyjnej w Poznaniu, a następnie zdał egzamin adwokacki. Od 7 lat jest członkiem Okręgowej Rady Adwokackiej w Wałbrzychu i prowadzi indywidualną praktykę adwokacką w Świdnicy.
