Mózg, podobne jak inne narządy, posiada zdolność do zmian plastycznych. To dzięki tej umiejętności możliwe jest kompensowanie niekorzystnych wpływów środowiska lub nieprawidłowych przemian biologicznych, które najczęściej zachodzą w obrębie tkanki nerwowej. Zdolność do tych zmian jest mocno związana z wiekiem. Mówiąc wprost – stopniowo mija, gdy dojrzały układ nerwowy staje się wrażliwszy na substancje, przed którymi nie jest w stanie się obronić.
Jak wygląda to z medycznego punktu widzenia i co my – najbliżsi – możemy zrobić, aby pomóc osobom starszym w walce z tymi nieuchronnymi zmianami?
O starzeniu i strukturze mózgu
Zmiany wynikające z procesów patologicznych doprowadzić mogą do rozwoju wielu, różnych zespołów klinicznych – w tym do tych najpoważniejszych, zwanych otępieniem i chorobą Alzheimera. Większość tych procesów chorobowych jest nieodwracalna – w końcu jest to wynik poważnych zaburzeń strukturalnych i wymierania neuronów.
Jak podają badania – po osiągnięciu 50 roku życia tkanka mózgowa zaczyna się obkurczać, a uśredniona waga mózgu znacząco spada (z około 1.4kg do 1.2 kg). Ta zmiana często idzie w parze ze stopniowym ubywaniem komórek. O ile szacuje się, że dzienne obumiera nawet 10 tys. komórek w korze mózgu, o tyle liczba ta nie stanowi o wielkiej, niepokojącej stracie.
W przypadku patologii i poważnych zaburzeń to właśnie istota czarna i móżdżek (wypełniony tzw. komórkami Pertiniego) niemalże zupełnie zostaje pozbawionych neuronów – co jest domeną wielu schorzeń, w tym choroby Parkinsona. Dodatkowo wspomniany móżdżek odpowiedzialny jest za motorykę ciała, która dość szybko ulega pogorszeniu u osób starszych.
Jednakże stosunkowo najpoważniejsze zmiany zachodzą w korze mózgowej – a konkretnie w płatach czołowych. To właśnie one odpowiedzialne są za funkcje mentalne i poznawcze, których charakter jest niezwykle złożony, trudny do określenia i cały czas pozostaje poddawany badaniom.
Wpływ procesu starzenia się na zdolności poznawcze osób starszych
Proces poznawczy – w dużym uproszczeniu – jest zdolnością do utrzymywania w pamięci nabytych informacji, z jednoczesną swobodną możliwością ich wykorzystywania. Od lat tematem procesów poznawczych zajmują się zarówno lekarze, jak i psycholodzy czy socjolodzy. Dotychczasowe badania i wnioski dość jednoznacznie stwierdzają, że:
- Wrażliwość na bodźce wzrokowe maleje bardzo stopniowo – poczynając już od 40 roku życia. Wraz z nią maleje bezwzględny próg wykrywania bodźców świetlnych.
- Układ słuchowy obniża swoją wrażliwość na bodźce wysokiej częstotliwości, mimo niewielkiej zmiany w obrębie czułości na niską częstotliwość.
- Z wiekiem maleje próg różnicowania pomiędzy powyższymi częstotliwościami.
- Osoby starsze mają gorszą selektywność uwagi – zwłaszcza gdy docierają do nich bodźce z więcej niż jednego źródła.
- Z wiekiem obniża się także podzielność uwagi.
Jak możesz pomóc osobie starszej?
Po pierwsze – Twoja pomoc – bez względu czy psychiczna, finansowa czy fizyczna – jest nieocenionym wsparciem dla każdego seniora. Prawdą jest, iż każde podjęte i pełne empatii działanie może przynieść znaczący efekt w procesie leczenia. Dlatego też, w pierwszej kolejności postaw na empatyczną rozmowę, w której zapewnisz o swojej gotowości do pomocy, o możliwościach i skutkach przyszłych zmian. Pozostaw przestrzeń do zadawania pytań, pozwól na wymianę swoich lęków, na wyrażenie emocji. Zapewnij o swojej miłości, chęci edukacji w danym zakresie, przedstaw konkretne obszary, w których możesz być wsparciem w przyszłości. Po rozmowie zostaw merytoryczne artykuły, badania i analizy, które uspokoją, ale także zbudują autorytet. Nie naciskaj na lekturę – niech senior sam stwierdzi czy i kiedy chce zapoznać się z medycznymi broszurami.
Po drugie – wszystkie działania powinny pójść w parze z pomocą medyczną. Dlatego też niezbędne jest znalezienie zaufanej kliniki, która przejmie leczenie i opiekę nad seniorem. Upewnij się, że lokalizacja, kadra i warunki panujące w placówce będą odpowiednie dla obu stron.
Po trzecie – jeśli to możliwe – zakup niezbędny sprzęt medyczny do domu – począwszy od prostego sprzętu rehabilitacyjnego (np. https://www.pomocedlaseniora.pl/1245-rotory-rehabilitacyjne), po ten, pomagający w złożonych i codziennych czynnościach. Wiele z nich zakupisz w profesjonalnym sklepie, specjalizującym się w produktach dla seniorów – www.pomocedlaseniora.pl.
Po czwarte – ostatnim krokiem, który pozwoli zmierzyć się z trudnościami, jest zachowanie spokoju i dotychczas zbudowanych, bezpiecznych automatyzmów. Diametralna zmiana sposobu życia może być źródłem stresu i poczucia utraty kontroli, co z punktu widzenia podjętego leczenia nie jest pożądane. Wprowadź zatem do codzienności proste, wspólne ćwiczenia i zabawy (np. https://www.pomocedlaseniora.pl/22-czas-wolny-i-gry), które rozwiną procesy poznawcze i będą stanowiły za doskonałą przestrzeń do spędzania wspólnego czasu.
/Artykuł sponsorowany/
