Od kilku tygodni świdnicki adwokat Paweł Zawadzki w rubryce „Okiem prawnika” komentuje wchodzące w życie zmiany prawne, a także udziela porad w sprawach dotyczących codziennych problemów prawnych. Od dzisiaj czekamy na Państwa pytania.
Pytania proszę przesyłać na adres [email protected], wpisując w tytule PRAWNIK. Odpowiedzi będą publikowane na stronie Swidnica24.pl w zakładce „Okiem prawnika”.
A dziś kolejny odcinek porad:
Jak przyjąć lub odrzucić spadek? – sposoby i terminy
Z chwilą śmierci spadkodawcy spadkobierca nabywa spadek z mocy prawa. W określonym terminie można złożyć stosowne oświadczenie co do spadku. Spadkobierca ma trzy możliwości: przyjąć spadek wprost, czyli bez ograniczenia odpowiedzialności za długi; przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi; odrzucić spadek.
Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku sprawia, że spadkobierca traktowany jest tak, jakby nie dożył momentu otwarcia spadku. Wówczas jego spadkobiercy wstępują w w jego miejsce i mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Oświadczenie o odrzuceniu spadku skutkuje utratą przez spadkobiercę praw i obowiązków, które wchodzą w skład spadku.
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Nie można złożyć oświadczenia pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu pod rygorem nieważności. Złożone oświadczenie nie może już zostać odwołane. Majątek, który spadkobierca posiada połączy się z majątkiem spadkowym.
Oświadczenie składa osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, czyli co do zasady osoba pełnoletnia, która nie została ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo. Taka osoba może również złożyć oświadczenie za pomocą pełnomocnika. Do pełnomocnictwa wymagana jest forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym a z jego treści musi jednoznacznie wynikać, że upoważniono daną osobę do złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku w określony sposób lub też do odrzucenia spadku.
W imieniu osób nieposiadających pełnej zdolności prawnej (np. dzieci) oświadczenie składają przedstawiciele ustawowi. Dla przyjęcia spadku wprost i odrzucenia spadku w imieniu osoby, która nie posiada zdolności do czynności prawnych, potrzebna jest zgoda sądu opiekuńczego.
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku można złożyć przed upływem 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się przez spadkobiercę o powołaniu do spadku. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Do czasu aż upłynie ten termin i do czasu złożenia oświadczenia – nabycie spadku jest tymczasowe. Przez ten czas spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko ze spadku, nie może zbyć spadku ani udziału w spadku, ani też przedmiotu należącego do spadku ani udziału w takim przedmiocie.
Nie można „zrzec się spadku na rzecz kogoś”. Spadkobierca ustawowy ma jedynie możliwość zrzeczenia się dziedziczenia przez zawarcie umowy o zrzeczenie się dziedziczenia określonej z przyszłym spadkodawcą (jeszcze za jego życia).
W polskim prawie nie ma możliwości dorozumianego przyjęcia spadku. Zdarza się, że spadkobierca odrzucając spadek pogarsza sytuację jego wierzycieli, dzieje się to, gdy spadkobierca posiada liczne długi a sam spadek przedstawia znaczną wartość. Poprzez odrzucenie spadku do majątku spadkobiercy nie wchodzi majątek z którego wierzyciele mogliby prowadzić egzekucję. Wówczas każdy z tych wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili otwarcia spadku, może domagać się, żeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego. Możliwość wystąpienia z żądaniem uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne ograniczono do 6 miesięcy od chwili kiedy powzięto wiadomość o odrzuceniu spadku, ale nie później niż przed upływem 3 lat od odrzucenia spadku. Jest to termin zawity. Jego upływ powoduje wygaśnięcie uprawnienia wierzyciela.
Składający oświadczenie może uchylić się od skutków prawnych tego oświadczenia, gdy działał pod wpływem błędu lub groźby, oraz na skutek podstępu. Groźba musi być poważna i bezprawna, niebezpieczeństwo wynikające z groźby musi grozić osobie lub dobrom majątkowym osoby składającej oświadczenie lub osobie trzeciej. Błąd z kolei musi dotyczyć treści oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Uprawnienie to wygasa po upływie roku od chwili, w której spadkobierca błąd wykrył, lub od chwili kiedy ustał stan obawy.
Paweł Zawadzki
Paweł Zawadzki: ukończył aplikację prokuratorską w Prokuraturze Apelacyjnej w Poznaniu, a następnie zdał egzamin adwokacki. Od 4 lat jest członkiem Okręgowej Rady Adwokackiej w Wałbrzychu i prowadzi indywidualną praktykę adwokacką w Świdnicy.
