Bank to instytucja, której działalność jest szczegółowo regulowana w ustawie prawo bankowe. Instytucje bankowe podlegają ścisłemu nadzorowi, który sprawowany jest przez Komisję Nadzoru Finansowego. Środki finansowe lokowane przez konsumentów w bankach są zabezpieczone poprzez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, który w przypadku niewypłacalności banku zwraca konsumentom ich pieniądze (do kwoty 100 tys. euro)
Parabanki nie są uprawnione do gromadzenia środków pieniężnych i obciążania ich ryzykiem, gdyż są to czynności bankowe, na których wykonywanie podmiot powinien uzyskać zezwolenie od Komisji Nadzoru Finansowego. Należy pamiętać, że jedynie środki finansowe oddane w depozyt do banku są gwarantowane Bankowym Funduszem Gwarancyjnym. Jeżeli zatem konsument powierzy środki finansowe instytucji innej niż bank, w przypadku jej niewypłacalności nie otrzyma zwrotu swoich środków z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Parabanki niejednokrotnie nie posiadają bowiem żadnych zabezpieczeń zwrotu środków powierzonych im przez konsumentów.
Niektóre parabanki, aby uwiarygodnić bezpieczeństwo powierzonych im środków przez konsumentów, oferują różnego rodzaju ubezpieczenia, bądź zakładają pozabankowe fundusze gwarancyjne. Należy jednak pamiętać, że ubezpieczenie czy też pozabankowy fundusz gwarantujący rzekomo bezpieczeństwo powierzonych parabankowi pieniędzy, opiewają na zbyt niskie kwoty, aby konsumenci w przypadku niewypłacalności takiej instytucji otrzymali zwrot swoich środków. Należy również pamiętać, iż tego typu fundusze pozabankowe, mające gwarantować ewentualny zwrot środków w przypadku niewypłacalności parabanków, nie są regulowane przepisami obowiązującego prawa.]
Nie istnieje prawna definicja pojęcia „parabank”. Potocznie takim mianem określa się instytucje, które w ramach działalności gospodarczej świadczą usługi podobne do usług świadczonych przez banki. Przede wszystkim udzielają konsumentom pożyczek i taka działalność, o ile nie narusza przepisów regulujących ich udzielanie (w szczególności kodeksu cywilnego i ustawy o kredycie konsumenckim) jest dozwolona. Dostępność usług tych firm jest znaczna, choć w większości wypadków ma charakter lokalny. Część przedsiębiorstw prowadzi sprzedaż akwizycyjną w domach konsumentów, a także za pomocą Internetu lub innych metod komunikacji na odległość. Oferty parabanków zachęcają brakiem skomplikowanych procedur i wysokich wymagań dotyczących zdolności kredytowej przy zawieraniu umów.
Zwykle jednak wiążą się z bardzo wysokimi kosztami, które mogą wielokrotnie przewyższać koszty pożyczek i kredytów udzielanych przez banki (z reguły koszty kredytu/pożyczki są tym większe im łatwiej taki kredyt/pożyczkę uzyskać). Należy także uważać na nieuczciwych przedsiębiorców, o których mowa tutaj.
Oprócz parabanków udzielających pożyczek istnieją również parabanki, które oferują konsumentom produkty podobne do lokat oszczędnościowych. W tym miejscu należy podkreślić, że przepis art. 171 prawa bankowego przewiduje sankcję karną za gromadzenie bez zezwolenia środków pieniężnych klientów w celu obciążania ich ryzykiem. Powierzenie oszczędności podmiotowi zajmującemu się tego typu działalnością związane jest z bardzo dużym ryzykiem, ponieważ wspomniane instytucje nie są nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF), która m.in. sprawdza, czy sposób działania banków nie zagraża bezpieczeństwu środków powierzonych im przez klientów. Więcej na ten temat przeczytać można w poradniku opracowanym przez KNF, która publikuje też tzw. „czarną listę” podmiotów podejrzanych o prowadzenie działalności bankowej bez wymaganego prawem zezwolenia.
Z materiałów UOKiK przekazała
Danuta Mazur
Powiatowy Rzecznik Konsumentów
w Świdnicy
