Postępowania wywłaszczeniowe są często niezrozumiałe dla osób bez specjalistycznej wiedzy, co prowadzi do licznych negatywnych skutków. W poniższym tekście omówiono 5 najczęściej występujących błędów, które popełniają właściciele nieruchomości tracący prawa do swojego majątku. Znaleźć w nim można także porady, jak ich uniknąć.
Wywłaszczenia nieruchomości – czym są?
Wywłaszczenie nieruchomości to proces, w którym organy państwowe lub samorządowe, korzystając z przyznanych uprawnień, przejmują prywatną własność na potrzeby publiczne, np. na rozwój infrastruktury czy nawet na ochronę środowiska. Zgodnie z Konstytucją RP, wywłaszczenie jest możliwe tylko za odszkodowaniem, które powinno być „słuszne” (art. 21 Konstytucji). Proces ten wymaga od organów wyważenia potrzeb społecznych z ochroną praw jednostki, co sprawia, że wywłaszczenie jest jednym z bardziej skomplikowanych zagadnień prawa administracyjnego. Osoby wywłaszczane powinny zatem dobrze znać swoje uprawnienia i aktywnie uczestniczyć w toczących się postępowaniach, aby zminimalizować negatywne skutki sytuacji.
- Nieznajomość procedur prawnych
Największym wyzwaniem dla osób wywłaszczanych jest często brak świadomości o różnych zasadach związanych z przymusowym pozbawieniem praw do majątku. Istnieje wiele ustaw regulujących wywłaszczenia, np. Ustawa o gospodarce nieruchomościami, specustawy: drogowa, przeciwpowodziowa czy kolejowa, które różnią się procedurami w zależności od celu publicznego (np. terminami zajęcia nieruchomości, sposobem ustalenia odszkodowania). Zrozumienie tych różnic bywa często kluczowe.
- Nieefektywne działania
Zdarza się, że czynności podjęte przez osoby wywłaszczane są nieefektywne z powodu emocjonalnego podejścia lub niezrozumienia skutków określonych działań. Zamiast np. skupiać się na najczęściej nieskutecznych odwołaniach od decyzji o wywłaszczeniu, lepiej jest podejmować świadome i celowe kroki, które mogą rzeczywiście przynieść pozytywne rezultaty, tj. skoncentrować się na uzyskaniu jak najwyższego odszkodowania. Trzeba bowiem wiedzieć, że poza nielicznymi przypadkami inwestycji o niewielkim zasięgu (gminne, powiatowe) przedsięwzięcia celu publicznego są bardzo dobrze przygotowane, a przez to ich skuteczne zakwestionowanie zdarza się wyjątkowo.
- Brak wiedzy o wartości majątku
Tylko rzeczoznawcy majątkowi mają uprawnieni do przeprowadzania wycen. Na podstawie ich szacunków organ następnie ustala, ile wynosi odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości.
Zrozumienie reguł rządzących rynkiem nieruchomości jest zatem niezbędne, niestety osoby wywłaszczane często nie są świadome realnej wartości swojego majątku. Czasami bywa zalecane skorzystanie z usług rzeczoznawcy w celu przedstawienia własnych wniosków dowodowych, tj. przygotowanego na zlecenie operatu szacunkowego.
- Opóźnienia w reakcji
Bywa, że osoby wywłaszczane opóźniają swoje reakcje, nie zdając sobie sprawy z zaawansowania danego projektu celu publicznego. W efekcie są nieprzygotowane, gdy zapowiadane nawet wiele lat wcześniej inwestycje w końcu ruszają. Dodatkowo, efektywny udział w postępowaniu wywłaszczeniowym wymaga dochowania ustawowych terminów (np. na wniesienie odwołania, wydanie mienia), dlatego ważne jest, aby nie ignorować szczegółów i reagować szybko na wszelkie działania administracyjne.
- Brak współpracy z profesjonalistami
Ostatni i często najważniejszy błąd to zaniechanie współpracy ze specjalistami, która jest pożądana na każdym etapie postępowania. Doświadczeni prawnicy i rzeczoznawcy majątkowi mogą znacząco pomóc w ochronie interesów stron, minimalizując negatywne skutki wywłaszczenia.
Podsumowanie
Proces wywłaszczenia jest pełen wyzwań i potencjalnych pułapek. Kluczowe jest posiadanie odpowiedniej wiedzy oraz zrozumienie, że procedury różnią się w zależności od rodzaju inwestycji publicznej. Unikanie emocjonalnych reakcji, dokładna wycena majątku i współpraca z ekspertami są zatem niezbędne do zabezpieczenia własnych interesów.
/Artykuł sponsorowany/
