Współcześnie znanych jest ponad pięćset rodzajów kawowców. W praktyce uprawia się jedynie trzy z nich. Zalicza się do nich: coffea arabica (Arabika), coffea canephora (Robusta), a także znacznie rzadziej spotykana coffea liberica (Liberika). Co ciekawe, mało znana Liberika ma swoją odmianę o zmienionym wariancie genetycznym (tzw. coffea excelsa).
Skoncentrujmy się jednak na dwóch najczęściej występujących i rozpowszechnionych na świecie odmian. Według statystyk, 2/3 światowej produkcji kawy to Arabica. Aktualnie znanych jest ponad 140 odmian tej rośliny i wciąż powstają nowe. Pozostała część to praktycznie sama Robusta. Chociaż uważana jest za tę „gorszą”, to obecnie na rynku pojawia się coraz więcej wyselekcjonowanych produktów wysokiej jakości.
Arabica i robusta – charakterystyka
Arabica to najstarsza i najpopularniejsza odmiana kawy. Według legend to właśnie od niej zaczęła się przygoda ludzkości z rytuałem przygotowania i picia kawy. Jej historia liczy sobie ok. 1000 lat, a popularność wciąż rośnie w siłę. Pierwsza roślina z gatunku Arabici pochodziła z królestwa Kefa, które znajdowało się w południowo-zachodniej części dzisiejszej Etiopii.
Arabica to wyjątkowo wymagająca i trudna w uprawie roślina. Kawowce tego gatunku rosną w klimacie, gdzie temperatury nie przekraczają 30ºC, ale i nie spadają poniżej 15ºC. Co więcej, opady nie mogą wynosić więcej niż 1500 mm rocznie. To właśnie z tego powodu Arabica najlepiej rośnie w strefie tropikalnej, wysoko w górach (od 600 do 2000 m.n.p.m). Krzewy wydają plony po upływie ok. dziewięciu miesięcy. Problemy w uprawie pojawiają się również przez wzgląd na szkodniki. Roślina nie jest nazbyt odporna na ich działanie. Wysoka cena ziaren Arabici wynika również z tego, że jej owoce muszą być zbierane ręcznie.
Współcześnie uprawy Arabici prowadzi się w wielu miejscach na świecie. Znajdziemy je w Ameryce Środkowej, Ameryce Południowej, Afryce oraz Azji. Do państw słynących ze swych upraw zalicza się m.in.: Brazylię, Kolumbię, Salwador, Meksyk, Kenię, Etiopię, Jemen, Indie oraz Gwatemalę.
Robusta to roślina charakteryzująca się większą odpornością na działanie szkodników niż jej kuzynka Arabica. Rośnie na wysokości od 0 do 800 m.n.p.m.i jest zdecydowanie łatwiejsza w pielęgnacji. Zdarza się, że jej plony zbierane są przez specjalne kombajny, a tym samym ziarna nie są tak dobrze wyselekcjonowane jak w przypadku Arabici.
Największe światowe uprawy Robusty znajdują się w środkowej i zachodniej Afryce, a także na niektórych obszarach Azji południowo-wschodniej, w tym Indonezji i Wietnamie. Plantacje Robusty pojawiają się również w Brazylii.
Arabica a robusta – różnice
Te dwa najpopularniejsze gatunki kaw różnią się pod wieloma względami. Począwszy od warunków uprawy, na smaku kończąc. Jedną z różnic widać już gołym okiem. Kolejną możemy wyczuć „organoleptycznie”. Wiedząc o tym, która kawa jest kwaśna arabica czy robusta, będziemy w stanie (teoretycznie) rozpoznać odmianę użytą do przygotowania naparu.
Pierwszą różnicę dojrzymy już patrząc na ziarna. Ziarenka Arabici są bardziej podłużne i mają charakterystyczną bruzdę w kształcie rozpłaszczonej litery „S”. Robusta ma mniejsze i bardziej okrągłe ziarna z prostą bruzdą.
Druga, znacznie istotniejsza dla miłośników kawy, to smak. Arabica to ta bardziej kwaśna kawa, a w Robuście zdecydowanie łatwiej odnaleźć gorzki posmak. Oczywiście na smak i aromat składa się wiele czynników, w tym region uprawy, a także jakość ziaren. Przyjmuje się jednak, że Arabica to ta delikatniejsza o wyczuwalnych nutach owocowych, a nawet kwiatowych. Robusta należy do tych cięższych, o wyraźnym gorzko-czekoladowym posmaku, który na dłużej pozostaje na języku.
Arabica i robusta różnią się również zawartością cukrów (Arabica ma ich więcej, stąd też jej delikatniejszy smak), kofeiny, a nawet kwasu chlorogenowego.
Kawa arabica czy robusta – która ma więcej kofeiny?
Arabica czy robusta? Którą wybrać, gdy chcemy osiągnąć efekt silnego pobudzenia? Teoretycznie więcej kofeiny powinna dostarczyć nam Robusta. Według badaczy, Arabica zawiera jedynie ok. 1-1,5% kofeiny, natomiast Robusta ma jej od 1,8% do nawet 4%. To jednak tylko teoria, ponieważ w praktyce zawartość kofeiny w naparze zależy od wielu innych czynników.
Przykładowo, sięgając po ziarna jasno palonej Arabici i wybierając tradycyjną metodę parzenia kawy (poprzez zalanie mielonych ziaren gorącą wodą) dostarczymy organizmowi większą dawkę kofeiny, niż wybierając espresso z ciemno palonych ziaren robusty. Dla smakoszy istotne jest również to, że Arabica jest delikatniejsza, a jasno palone ziarna lepiej zachowują swoje owocowo-kwiatowe nuty smakowe. Mocno palone ziarna Robusty sprawią, że kawa będzie bardziej gorzka.
Oczywiście wybierając różne sposoby palenia, mielenia i parzenia kawy będziemy wpływać na to, ile kofeiny dostarczy nam aromatyczny napar. Przy okazji, dodając do kawy mleko (np. wybierając wersję latte) nie spowodujemy zmniejszenia dawki kofeiny. Możemy mieć wrażenie słabszego działania, ponieważ obecność mleka spowalnia proces wchłaniania kofeiny. Nie zmienia to jednak tego, że dobre espresso stanowiące bazę do pysznego latte zawiera dokładnie taką samą dawkę kofeiny, co jego mleczny krewniak.
Warto również zwrócić uwagę na to, że w Robuście jest więcej kwasu chlorogenowego. Badania wykazały, że zielone ziarna robusty zawierają ok. 7-8 gramów, podczas gdy Arabica ma go ok. 4-6 gramów w 100 gramach kawy.
Podsumowując, Arabica i Robusta to dwa najpopularniejsze gatunki kaw. Obie mają swoich zwolenników, chociaż to Arabica uchodzi za tę bardziej szlachetną odmianę. W praktyce wystarczy wybierać ziarna ze sprawdzonych plantacji, które zapewniają wysoką jakość produktu. Na rynku nie brakuje również doskonałych blendów, które tworzone są z myślą o przygotowaniu różnych pysznych i aromatycznych kaw. Wiele ciekawych propozycji wyselekcjonowanych ziarenek znajdziesz na stronie www.gorillacoffee.pl
/Artykuł sponsorowany/
