Zasłynęły jako jedna z najstarszych osad z czasów neolitu, a w historii najnowszej – dzięki złożom magnezytu. Wiry w gminie Marcinowice świętuję 800-lecie, choć to raczej jubileusz umowny.
Według historycznych wzmianek wieś u stóp Ślęży istnieje co najmniej od 1193 roku, bo właśnie wtedy miała stać się własnością klasztoru na Piasku we Wrocławiu. Już wtedy wieś nosiła brzmiącą niemal identycznie jak dziś nazwę Viuri. W 1205 roku została zaś zapisana jako Wiri. Przed II wojną światową nazywała się Gross Wierau. Już w 1250 wzmiankowano o kościele w Wirach. Obecna świątynia została wzniesiona ok. 1500 roku. Jak czytamy na stronie gminy Marcinowice, najbardziej imponującym zabytkiem są ruiny pałacu, pierwotnie renesansowego dworu z I poł. XVII w., rozbudowanego na dwuskrzydłowy pałac barokowy w 1778 r., remontowany w końcu XIX w. Pałac miał dwie kondygnacje, elewacje pokryte geometryczną dekoracją sgraffitową. Zachowały się mury konstrukcyjne i nieliczne sklepienia w przyziemiu. Obok pałacu znajduje się zarośnięty, zapuszczony park z XIX w.
W 1959 roku w Wirach odkryto złoża magnezytu, które były wydobywane aż do 1996 roku. Od 2017 roku dawna kopalnię można zwiedzać.
Dzisiaj mieszkańcy wsi bawią się na festynie parafialnym. Przyciągają wspaniałe wypieki i domowe potrawy. Przygotowano także loterię fantową i atrakcje dla dzieci, a na finał zagra zespół Tango.
opr. asz
Zdjęcia Dariusz Nowaczyński
