„W razie nabycia wadliwej rzeczy oznaczonej co do tożsamości kupujący może wykonać uprawnienia z tytułu rękojmi albo uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu.” – Uchwała z dnia 26 stycznia 2012 r. (sygn. akt III CZP 90/11).
Tak dosłownie brzmi treść uchwały Sądu Najwyższego, która w znacznym stopniu ułatwi kupującym dochodzenie roszczeń. Potwierdziła ona dodatkowe uprawnienia nabywców, którzy będą mogli skorzystać z szansy dochodzenia roszczeń od sprzedawców po upływie rocznego terminu rękojmi za wady oraz dla konsumentów po upływie dwuletniej odpowiedzialności z tytułu niezgodności towaru z umową.
W określonych sytuacjach będzie można powołać się na błąd ( wada oświadczenia woli ) i tą drogą żądać zrekompensowania wady czy naprawienia szkody. Uprawnienie do powołania się na błąd zaczyna bowiem biec od chwili jego wykrycia ( przedawnia się po roku ).
Wyjaśniając pojęcia należy uściślić, że:
Rękojmia to odpowiedzialność sprzedawcy za wady fizyczne i prawne towaru; przedawnia się po roku od wydania rzeczy, chyba że sprzedawca podstępnie zataił wadę. Ma zastosowanie przy transakcjach między osobami fizycznymi oraz między przedsiębiorcami.
Sprzedaż konsumencka to sprzedaż towaru lub usługi przez przedsiębiorcę na rzecz osoby fizycznej; uprawnienia konsumenta przedawniają się po upływie dwóch lat od wydania towaru.
Błąd to wada oświadczenia woli. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści ( błąd istotny ).
Uchwała Sądu Najwyższego jest bardzo ważna, albowiem pozwala na dochodzenie roszczeń wówczas, gdy wada istotna, zatajona przez sprzedającego, ujawni się np. po trzech latach. Przykład: W aucie oddanym do naprawy i gruntownego przeglądu mechanik wykrył cofnięcie licznika, które nastąpiło znacznie wcześniej, aniżeli nabywca Pan X zakupił samochód w komisie Pana Y. Ponadto rzeczywista ładowność pojazdu jest mniejsza, aniżeli wynika z dokumentów przedłożonych nabywcy, a to wszystko dyskwalifikuje samochód do użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Od zakupu minęły prawie 3 lata, ale nabywca może dochodzić roszczeń powołując się na błąd wywołany przez sprzedawcę i domagać się naprawienia szkody.
Praktyczne zastosowanie powołanej uchwały nie będzie łatwe, ale praktyka i życie pokażą, na ile będzie ona przydatna i stosowana przez wymiar sprawiedliwości w przypadku dochodzenia roszczeń przed sądem.
W mojej praktyce miałam podobne sytuacje i wielu klientów wprowadzonych w błąd, dlatego bardzo gorąco liczę na wprowadzenie w życie treści uchwały.
Danuta Mazur
Powiatowy Rzecznik Konsumentów
w Świdnicy
