Wspomnienia i rozmowy z Helmuthem Casparem von Moltke, najstarszym synem Freyi i Jamesa, czytanie fragmentów ich listów przez niemieckich aktorów w Domu na Wzgórzu, rozstrzygnięcie konkursu „Freya von Moltke – niezwykła osobowość niezwykłych czasów” – tak Fundacja „Krzyżowa” wraz z Gminą Świdnica i Starostwem Powiatu Świdnickiego uczci w najbliższy piątek 3 czerwca 100. rocznicę urodzin Freyi von Moltke.
Uroczystości zbiegną się z coroczną podróżą studyjną fundatorów i przyjaciół, zainicjowaną przez Fundację Freyi von Moltke – Stiftung dla Nowej Krzyżowej z Berlina. 80 uczestników spotkania odwiedzi tętniące życiem miejsce na Dolnym Śląsku i pozna działalność Fundacji „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego. Obchody jubileuszu zakończy zasadzenie symbolicznego drzewka w Alei Czereśniowej w Krzyżowej, w którym udział wezmą Teresa Mazurek, wójt gminy Świdnica, Zygmunt Worsa, starosta świdnicki oraz Annemarie Franke, dyrektor Fundacji „Krzyżowa”.
Freya von Moltke była przyjaciółką, doradczynią, regularnym gościem Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży. Uczestniczyła w gremiach Fundacji „Krzyżowa”, służyła swą wiedzą i doświadczeniem podczas tworzenia koncepcji Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży oraz Miejsca Pamięci. Pozostała honorową przewodniczącą Rady Fundacji „Krzyżowa“, a także honorową obywatelką Gminy Świdnica. – Chętnie dawała się zaprosić grupom młodzieżowym goszczącym w Krzyżowej do rozmowy o jej życiu i działalności opozycyjnej jej męża. Bardzo doceniała warsztaty artystyczne z udziałem młodych artystów z Polski, Ukrainy, Białorusi i Litwy. Zależało jej, aby Europa otworzyła się na Wschód – wspomina Annemarie Franke, dyrektor Fundacji. – Nieustannie śledziła wszystkie wydarzenia mające miejsce w Krzyżowej, korespondowała regularnie z pracownikami i reagowała na każdą prośbę wysłaną z tego miejsca.
Właśnie z myślą uczczenia jej pamięci Fundacja w maju tego roku realizowała projekt „Śladami Freyi von Moltke”, którego celem było przygotowanie trasy rowerowej i przewodnika. – Na podstawie pamiętników Freyi uczestnicy projektu opracowali trasę rowerową, którą uciekała wraz ze swoją rodziną przed Armią Czerwoną z Krzyżowej w Sudety w 1945 roku. Już wkrótce zostanie wydany przewodnik w dwóch wersjach językowych polskiej i niemieckiej. Dostępny będzie także w wersji elektronicznej na stronie internetowej Fundacji „Krzyżowa” – opowiada Elżbieta Kosek, specjalistka ds. programowych Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Krzyżowej, koordynatorka projektu.
oprac. Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego
***
„Krzyżowa znowu ma służyć spotkaniom, wspólnym rozmowom, wzajemnemu słuchaniu siebie, przeznaczona jest głównie dla młodych, lecz również dla ludzi starszych. Krzyżowa ma teraz, powinna teraz i może teraz służyć lepszemu współżyciu w Europie.”
Freya von Moltke
„Wspomnienia z Krzyżowej 1930-1945”
Freya von Moltke urodziła się 29 marca 1911 r. w Kolonii. W wieku 20 lat poślubiła hrabiego Helmutha Jamesa von Moltke i przeniosła się do posiadłości rodzinnej męża w Kreisau (Krzyżowa) na Dolnym Śląsku. W 1935 r. obroniła rozprawę doktorską z zakresu prawa w Berlinie. Wraz ze swoim mężem podjęła świadomą decyzję, aby wystąpić przeciwko reżimowi hitlerowskiemu. M.in. dostarczała pożywienie dla Żydów ukrywających się w Berlinie. W latach 1942-1943 brała udział w tajnych spotkaniach Kręgu z Krzyżowej, które odbywały się właśnie w majątku von Moltke. Razem z mężem planowali działania opozycyjne, a podczas okresu aresztowania Helmutha Jamesa von Moltke prowadziła z nim intensywną korespondencję listowną, która została wydana jako „Listy do Freyi” w Niemczech w 1988 r., wznowienie w 2007 r. Polskie tłumaczenie listów z lat 1934-1944 ukazało się w 2008 r. w serii „Biblioteka Krzyżowej”. Materiały te należą do najważniejszych świadectw działalności opozycyjnej przeciwko dyktaturom XX wieku.
Po zakończeniu wojny, utracie męża oraz rodzinnego majątku wyemigrowała wraz z dziećmi, Konradem oraz Helmuthem Casparem do Afryki Południowej, która była ojczyzną dziadków jej męża. Tam pracowała w opiece społecznej. W 1956 r. wróciła do Niemiec, aby w 1960 r. przenieść się na stałe do Vermont (USA). Mieszkała tam razem z historykiem oraz socjologiem Eugenem Rosenstock-Huessy aż do jego śmierci. Był on profesorem jej męża w latach 20-tych na Uniwersytecie Wrocławskim, wyemigrował z Niemiec w 1933 r. po przejęciu władzy przez nazistów. Poprzez wygłaszane wspomnienia, wydane dokumenty oraz pomoc w opublikowaniu licznych publikacji poświęconych Kręgowi z Krzyżowej odegrała ona niezwykle ważną rolę w promowaniu spuścizny duchowej niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej. Z wielką wrażliwością oraz należytym wyczuciem angażowała się w odbudowę Krzyżowej jako miejsca spotkań w szczególności młodzieży.
Freya von Moltke zmarła 1 stycznia 2010 r. w Norwich, Vermont (USA).
