Zajmuje aż 9 hektarów i nosi dumną nazwę. Niestety, z każdym rokiem budzi więcej kontrowersji niż zachwytów. Zniknęły fontanny, kwiatowe dywany, straszy zamulony kanał wodny. Nie zawsze tak było. Park Centralny wielokrotnie zmieniał swój wygląd, ale bywał piękny. Czy jest nadzieja, że kiedyś odzyska blask?
Dokładnej daty założenia najbardziej znanego parku w Świdnicy nie udało się określić. Można przyjąć, że jego początek sięga czasów burzenia fortyfikacji miejskich. W drugiej połowie XIX wieku zasypano pozostałości po twierdzy świdnickiej, a miejsce to służyło najprawdopodobniej jako grunty rolne. Jednak zacznijmy od początku. Na miejscu obecnego parku znajdowała się dawniej wieś Schreibendorf. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1298 r. W „Przyczynkach do opisu Śląska” z końca XVIII w. autorstwa F. A. Zimmermana znajduje się krótki opis tej miejscowości. Pisze on, że wieś składała się z dwóch folwarków, 13 zagród oraz sołectwa. W 1352 książę Bolko II Mały podarował ją klasztorowi cystersów w Krzeszowie. Właściciel wioski posiadał wówczas sądownictwo wyższe i niższe. Jako ciekawostkę można podać, że na terenie tej wsi mogło mieszkać i pracować 4 kowali, 2 szewców, 2 piekarzy i 2 rzeźników pomimo tego, iż znajdowała się ona w obrębie mili miejskiej. Warto zaznaczyć, że na terenie tej wioski znajdowały się dwie młynówki, tzw. Muehlbach (Młyński Potok) i Fischergraben (Rybacki Rów), a woda z nich płynąca napędzała większość młynów funkcjonujących na terenie tzw. Dolnego Miasta. Podczas budowy twierdzy świdnickiej w roku 1753 część wioski zburzono, bowiem znajdowała się na przedpolu i na terenie projektowanych fortyfikacji zewnętrznego pasa umocnień. O dawnym istnieniu wsi do 1945 roku przypominały nazwy Schreibendorfer Platz (obecnie plac Ludowy) oraz Schreibendorfer Kretschman (karczma).
W roku 1866 Świdnica z rozporządzenia pruskiego przestała być twierdzą i została „wolnym miastem”. Rok później rozpoczęła się likwidacja twierdzy świdnickiej. Umocnienia znajdujące się na terenie obecnego parku zostały wysadzone, a tereny zalane. Jedyną pozostałością po dawnych fortyfikacjach jest fragment muru, który znajduje się przy seminarium duchownym.
W roku 1911 na potoku Witoszóka wybudowano pierwszy w Świdnicy most żelbetowy. Został wykonany przez wrocławską firmę Dittmar Wolfsohn &Co. Rozpiętość mostu to 26 metrów. Na jednym z przyczółków mostu znajdują się herby Rzeszy i Świdnicy. W tym samym roku na terenie obecnego parku zorganizowano wielką, ogólnoniemiecką wystawę przemysłowo – handlową. Została otwarta przez pruskiego następcę tronu księcia Fryderyka Wilhelma z okazji jubileuszu 75-lecia powstania w Świdnicy stowarzyszenia rzemieślniczego. Tereny wystawowe zajęły 9,53 h. Specjalnie na tę okazję wybudowano ponad 20 obiektów, udział wzięło 200 wystawców. Wśród najciekawszych ekspozycji znalazły się wioska somalijska z czarnoskórymi mieszkańcami i gospodarstwo alpejskie, odtworzone z ogromną dbałością o szczegóły. Niestety, po zakończeniu wystawy większość pawilonów i obiektów towarzyszących została rozebrana. W roku 1916 wybudowano halę sportową, znajdującą się obecnie przy ulicy Pionierów Ziemi Świdnickiej. Projektantem był Heinrich Borst. Przy hali znajdowały się tereny sportowe. Przed wojną zachwycał jeszcze stworzony przez mieszkańców piękny ogród różany. Kilkanaście lat temu grupa pasjonatów ze śp. Zdzisławem Chlebickim próbowała odtworzyć ten zakątek. Po dwóch latach prób zrezygnowano. Powodem były systematyczne kradzieże roślin.
Po zakończeniu II wojny światowej na terenie parku organizowano liczne wystawy prezentujące dorobek Ziem Odzyskanych. W latach 70-tych XX wieku Park Centralny przebudowano, likwidując miedzy innymi urokliwe kaskady wodne. Pojawił się natomiast sztuczny staw i fontanny w typowej gierkowskiej stylistyce. Wybudowano także sztuczne nabrzeże, z którego odpływały łódki i kajaki .W latach 80-tych dzięki akcji artystów na alejkach pojawiły się drewniane, rzeźbione ławki, a plac dla dzieci zapełnił się zwierzęcymi postaciami. Zachwycał zwłaszcza niedźwiedź i krokodyl. Niestety, drewniane elementy nie przetrwały próby czasu. W połowie lat 90 – tych do parku przeniesiono rzeźbę Wielanda, mitycznego kowala i to w tej chwili jedyny ozdobny akcent..
Od dawna planowana jest rewitalizacja najpiękniejszego niegdyś parku w Świdnicy. Jest nawet projekt i zapowiedzi władz, że do rewitalizacji w końcu dojdzie. Problem leży w kwocie potrzebnej na przywrócenie temu miejscu blasku. Potrzebnych jest 14 milionów złotych i na razie nikt nie mówi, skąd je wziąć.
W Świdnicy mamy 9 parków:
Park Zawiszowski o powierzchni 2,56ha położony pomiędzy ulicami Esperantystów, W. Łukasińskiego i B. Stęczyńskiego;
Park Strzelnica o powierzchni 16, 51 ha położony w północno-zachodniej części miasta;
Park Młodzieżowy o powierzchni 11,17 ha ograniczony ulicami: Armii Krajowej, Wałbrzyskiej, Spacerowej, Kolejowej;
Park im. Generała Wł. Sikorskiego o powierzchni 8,33 ha położony pomiędzy ulic Esperantystów, W. Sikorskiego i linią kolejową;
Park Kanonierów o powierzchni 1, 58 ha, który znajduje się pomiędzy ul. Kanonierską, W. Łukasińskiego, Jagiellońską i linią kolejową;
Park Ułanów o powierzchni 2,56 ha usytuowany jest pomiędzy ul W. Łukasińskiego, Gdyńską, Parkową i Saperów;
Park Centralny o powierzchni 9, 26 ha, który ograniczony jest ul. Śląską, Pionierów, Sprzymierzeńców, Placem Ludowym;
Park Saperów o powierzchni 2,14 ha znajduje się pomiędzy ul. 1 Maja i Saperów;
Park Wrocławski o powierzchni 1 ,75 ha położony jest pomiędzy ulicami Parkową i Saperów ;
Park Nowomłyński o powierzchni 3,71 ha pomiędzy ulicami Śląską, Pionierów, torami kolejowymi oraz potokiem Witoszówka;
Park im. Jana Kasprowicza o powierzchni 4,18 ha ograniczony ulicami: Pionierów, Sprzymierzeńców, Traugutta;
Spora liczba parków, sprzyja występowaniu wielu cennych gatunków drzew i krzewów oraz dużej liczbie starych i okazałych egzemplarzy tych roślin. W rejestr pomników przyrody na terenie miasta wpisanych jest 97 okazów drzew. Najcenniejszym założeniem parkowym pod względem dendrologicznym jest park Młodzieżowy. Na jego terenie rośnie aż 12 drzew pomnikowych, największe ich zgromadzenie znajduje się w jego północnej części. Rośnie tu wiele interesujących roślin: miłorząb dwuklapowy, jodły jednobarwne, platan klonolistny, cyprysik groszkowy;
Tomasz Pietrzyk/wp
Źródła
Dzieje Świdnicy w latach – Muzeum Dawnego Kupiectwa
Podziękowanie dla Muzeum Dawnego Kupiectwa za udostępnienie fotografii.
