280 wzorców umów o karty płatnicze, 45 zakwestionowanych klauzul, 12 skontrolowanych banków. Wszystkie przebadane banki stosowały niekorzystne postanowienia – wynika z raportu UOKiK
Bardziej niż bankom ufamy Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy, ZUSowi, a nawet hipermarketom. Badania społeczne przeprowadzone przez ARC Rynek i Opinia na zlecenie UOKiK pokazały także, że stan wiedzy na temat praw klientów banków jest niezadowalający. Co czwarty ankietowany nie zna ich w ogóle, a połowa badanych w niewielkim stopniu. Prawie każdy przyznaje, że nie składał reklamacji, gdy był niezadowolony z usług banku. Problemy stwarzają nieprzychylni konsultanci, czasochłonność procedur, a także wielostronicowe, niejasno sformułowane umowy.
Kontrola Urzędu dotycząca umów o karty płatnicze wykazała bardzo niepokojąca sytuację. Zastrzeżenia UOKiK wzbudziły wzorce stosowane przez wszystkie skontrolowane banki.
Zarzuty Urzędu dotyczyły głównie stosowania przez banki postanowień, które mogą być uznane za niedozwolone, naruszające bezwzględnie obowiązujące przepisy oraz znajdujące się w Rejestrze klauzul niedozwolonych. Wśród zakwestionowanych przez UOKiK postanowień znalazły się te, które są najbardziej uciążliwe dla konsumenta – przewidują pobieranie nieuzasadnionych dodatkowych opłat, albo wprowadzają czasochłonne i skomplikowane procedury. Urząd przypomina, że niezgodne z prawem jest pobieranie opłaty za rozpatrzenie reklamacji, nawet gdy okazała się nieuzasadniona. Wątpliwości dotyczą także długiego czasu rozpatrywania reklamacji. Ponadto wzorce kilku umów przewidywały nadmierne trudności podczas składania reklamacji. Konsument mógł to zrobić tylko w oddziale banku. Zdaniem Urzędu, wobec wielu innych środków komunikacji (np. mail, telefon) narzucone ograniczanie może być uciążliwą formalnością.
Urząd zakwestionował postanowienia dające prawo do pobierania jednocześnie opłaty za obsługę nieterminowej spłaty zadłużenia na karcie kredytowej i ustawowych odsetek. Tym samym banki zapewniły sobie możliwość wielokrotnego obciążania konsumenta zalegającego ze spłatą zadłużenia. Zgodnie z prawem – jeżeli klient nieterminowo reguluje należności wobec banku, temu ostatniemu należą się karne odsetki. Postanowienie to zostało już zakwestionowane przez sąd i znajduje się w Rejestrze klauzul niedozwolonych. W umowach znalazły się także niedozwolone postanowienia ograniczające odpowiedzialność banków. Na ich podstawie przedsiębiorcy nie odpowiadali m.in. za odmowę akceptacji karty, awarię bankomatu, systemu informatycznego, nawet gdy mogły wynikać z ich winy. Zdaniem UOKiK, bank ponosi odpowiedzialność za np. odmowę wypłaty gotówki w bankomatach, gdy wynika z jego winy. W takim przypadku konsument powinien mieć prawo do dochodzenia odszkodowania.
Kontrola wykazała, że niektóre banki pobierają opłaty za wypowiedzenie umowy tym samym nadmiernie obciążając konsumenta. Zastrzeżenia UOKiK wzbudziły także postanowienia, które dają bankom prawo do rozwiązania umowy w przypadku wycofania karty z obrotu, nie wskazując przyczyn, kiedy może dojść do wycofania karty. Zgodnie z prawem bank może wypowiedzieć umowę o kartę płatniczą tylko z ważnych powodów określonych w umowie. Wątpliwości dotyczyły też obowiązku zwrotu karty płatniczej w czasie wypowiedzenia umowy, gdy termin obowiązywania kontraktu jeszcze nie minął. Zdaniem Urzędu, mimo złożenia rezygnacji umowa nadal obowiązuje, dlatego konsument powinien mieć możliwość korzystania z produktu.
Ponadto Urząd stwierdził, że obowiązkowe informacje, które zgodnie z prawem powinny znaleźć się w umowie o kartę kredytową, były zawarte w załącznikach, regulaminie, tabeli opłat i prowizji, a nie w umowie.
Prezes UOKiK zakwestionowała też uprawnienie banku do poinformowania o zmianie regulaminu lub tabeli opłat i prowizji nowych produktów czy usług dopiero po skorzystaniu z oferty. W związku z tym konsument, który byłby zainteresowany propozycją, mógł poznać koszt i zasady działania produktów po złożeniu zamówienia.
W razie pojawienia się jakichkolwiek trudności słabsi uczestnicy rynku powinni skontaktować się w pierwszej kolejności z bankiem. W przypadku nieuwzględnienia reklamacji mogą liczyć na pomoc Rzecznika Konsumentów, Arbitra Bankowego czy organizacji pozarządowych. Bezpłatne porady udzielane są pod numerem infolinii 800 800 008 przez Stowarzyszenie Konsumentów Polskich.
Danuta Mazur
Powiatowy Rzecznik Konsumentów
w Świdnicy
